Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕλΕΜ

ΘΕΜΑ: Απόφαση – Ανακοίνωση της 13^ης Συνεδρίασης της 12^ης Ιουνίου 2023 του ΣΑΔΑΣ-Τμήμα Αττικής, σχετικά με την Προκήρυξη Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού για τον νέο Σταθμό Μετρό στα ΕΞΑΡΧΕΙΑ.

Ενημερώνουμε τους συναδέλφους Αρχιτέκτονες ότι το ψήφισμα όπως τελικώς ανακοινώθηκε, ψηφίστηκε κατά πλειοψηφία με 8 ψήφους υπέρ (3 ΑΚΕΑ, 3 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ, 2 ΣΑΑ), 6 κατά (3 ΔΚΜ, 2 ΕλΕΜ, 1 ΣΑΕ) και 1 λευκού (ΡΣΑ). Η ΕλΕΜ, δια των 2 εκπροσώπων της στο Συμβούλιο, Μ. Πουλάκη και Ν. Ρέρρα, καταψήφισε την συγκεκριμένη ανακοίνωση. Ο λόγος της καταψήφισης της εν λόγω Απόφασης εκ μέρους μας συνίσταται στο ότι το βασικό ζήτημα που αφορά τον ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟ τίθεται από τους πλειοψηφώντες προσχηματικά, καθότι η βασική αντίδρασή τους αφορά στην ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ του Σταθμού, ζήτημα το οποίο, καλώς ή κακώς, έχει κλείσει από ετών.

Στην βάση αυτή όσο προσχηματικοί είναι οι λόγοι της προκήρυξης από τον αγωνοθέτη αυτού του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού άλλο τόσο προσχηματική είναι και η αντίδραση με εν λόγω Απόφαση, με αποκορύφωμα το κάλεσμα προς τους συναδέλφους να απόσχουν από τον διαγωνισμό.

Κατά την άποψή μας οι συνάδελφοι δεν έχουν ανάγκη από «πατρονάρισμα» αλλά από έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση ώστε να αποφασίζουν την συμμετοχή τους ή μη, την οποία πρέπει απαραιτήτως να τους παρέχει ο ΣΑΔΑΣ ώστε ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ και ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ να μην είναι έρμαια αλλότριων προς το Δημόσιο Συμφέρον επιδιώξεων.

Επί του βασικού ζητήματος, που δεν είναι άλλο από τους ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥΣ – μια διαδικασία σε συνεχή απαξία που κατά την διοίκηση «δυσκολεύει τα έργα και την ανάπτυξη» – έστω και υπό τις συνθήκες με τις οποίες προκηρύσσονται και στην συγκεκριμένη περίπτωση, είναι ευπρόσδεκτοι, μόνο εφόσον τηρείται απαρέγκλιτα το θεσμικό πλαίσιο χωρίς υποσημειώσεις και αποκλεισμούς.

Για τους λόγους αυτούς καλούμε, τους συναδέλφους που επιθυμούν να λαμβάνουν μέρος στους Αρχιτεκτονικούς Διαγωνισμούς και κυρίως τους νέους, να ζητούν να ενημερώνονται από τον ΣΑΔΑΣ για τυχόν παραλήψεις, αστοχίες και κυρίως εκτροπές από το βασικό θεσμικό πλαίσιο των προκηρύξεων του αγωνοθέτη. 

Προς βασική ενημέρωση των συναδέλφων σχετικά με το ζήτημα αναφέρονται τα κάτωθι.

Γενικότερα:

Η διενέργεια «ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΩΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ» αποτελεί διαχρονική επιδίωξη της Αρχιτεκτονικής Κοινότητας, όλων των ελεύθερων επαγγελματιών, της ΕλΕΜ και φυσικά του ΣΑΔΑΣ που με συνεχείς παρεμβάσεις προσπαθεί με στόχο την διαμόρφωση ενός θεσμικού πλαισίου που να διασφαλίζει αναντίρρητα και αξιοκρατικά την ποιότητα του σχεδιασμού του ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΩΡΟΥ.

Η Υ.Α. με ΑΠ του ΥΠΕΝ/ΔΜΕΑΑΠ/48505/387 (ΦΕΚ 2239/Β/21) που αφορά στο θεσμικό πλαίσιο διενέργειας «Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών», ανατρέποντας σε καίρια σημεία την προηγηθείσα επίπονη και μακρόχρονη διαβούλευση, δημιούργησε ένα θεσμικό καθεστώς, που μέσω εξαιρέσεων υποβαθμίζει την σημασία και την αναγκαιότητα των «Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών» ως υποχρεωτικά θεσμικά εργαλεία σχεδιασμού του ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΩΡΟΥ και τους καθιστά «συμβουλευτικές και προαιρετικές διαδικασίες».

Πρόσφατες προκηρύξεις «Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών» από φορείς του δημοσίου όπως ΥΠΟΑΤ, Ανάπλαση ΑΕ, Δήμος Αθήνας κτλ., επικαλούνται ως προμετωπίδα διατάξεις της ανωτέρω Υ.Α. και την ακολουθούν σε ότι αφορά κυρίως τυπικές διαδικασίες, δεν την σέβονται όμως σε ότι αφορά τις βασικές και καθοριστικές διατάξεις όπως το είδος (ιδεών, προσχεδίων, δύο σταδίων, διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός σε συνεργασία με UIA, αρχιτεκτονικός-εικαστικός κτλ.), την συμμετοχή, την συγκρότηση των κριτικών επιτροπών, τις υποχρεώσεις του Αγωνοθέτη για τα παρεχόμενα στοιχεία και τις δεσμεύσεις έναντι των μελετητών.

Με τον τρόπο αυτόν, υπό το πρόσχημα του όρου «Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός» που προκαλεί ευφορία στην Αρχιτεκτονική Κοινότητα και πιθανώς μειώνει αντιδράσεις, δημιουργείται ένα μηχανισμός παράτυπων ή και στοχευμένων αναθέσεων Δημοσίων Έργων, που δεν διασφαλίζουν το καλύτερο αποτέλεσμα για τον Δημόσιο Χώρο, την Ποιότητα Ζωής και το Δημόσιο Συμφέρον.

Ο ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ υποχρεούται να συνεχίσει να καταβάλει κάθε προσπάθεια, με επίμονες παρεμβάσεις σε κάθε αρμόδιο για την περαιτέρω αναμόρφωση του ισχύοντος «θεσμικού πλαισίου» και να ενημερώνει ανάλογα για την νομιμότητα ή τις ελλείψεις της κάθε προκήρυξης.

Ειδικότερα:

Από μία πρώτη προσέγγιση στους πρόσφατα προκηρυχθέντες Αρχιτεκτονικούς Διαγωνισμούς σχετικούς με την «ανάπλαση των κοινόχρηστων χώρων και της ευρύτερης περιοχής των νέων σταθμών ΜΕΤΡΟ του Δήμου Αθηναίων» που ανακοινώθηκαν από την «Ανάπλαση ΑΕ» εγείρονται προβληματισμοί που αφορούν στην:

• Ασυμβατότητα των προκηρύξεων των Διαγωνισμών με το Μνημόνιο Συνεργασίας των σχετικών φορέων, ως προς το περιεχόμενο και τα ζητούμενα.
• Συγκρότηση των ομάδων και το δικαίωμα συμμετοχής.
• Ταυτόχρονη προκήρυξη και τους χρόνους παράδοσης.

Συγκεκριμένα:

• Στο Μνημόνιο Συνεργασίας αναφέρεται η δυνατότητα «κυκλοφοριακών ρυθμίσεων και ήπιων παρεμβάσεων στην ευρύτερη ζώνη επιρροής του σταθμού», γεγονός που η προκήρυξη δεν αποσαφηνίζει.
• Τα στοιχεία που δίνονται είναι ελλιπή και δεν συνοδεύονται από τις απαιτούμενες υποστηρικτικές μελέτες.
• Τα ζητούμενα στοιχεία αναφέρονται σε διαγωνισμούς ΠΡΟΣΧΕΔΙΩΝ και όχι ΙΔΕΩΝ.
• Η συγκρότηση της κύριας μελετητικής ομάδας δεν μπορεί να περιλαμβάνει αποκλεισμούς εμπειρίας αποκλείοντας τους νέους αρχιτέκτονες. Η απαίτηση συμμετοχής ειδικών και έμπειρων συμβούλων είναι δυνατότητα επιλογής από την διαγωνιζόμενη ομάδα και όχι λόγος αποκλεισμού.
• Η ταυτόχρονη προκήρυξη τόσων Διαγωνισμών με παρεμφερές αντικείμενο, με τόσο μικρό χρονικό περιθώριο παράδοσης και τόσο εξειδικευμένο προσωπικό, δίνει την αίσθηση φωτογραφικής πρόσκλησης.

Τα ανωτέρω αφορούν και στο Σταθμό ΜΕΤΡΟ Εξαρχείων.

ΕλΕΜ-Αρχιτέκτονες