Περίληψη Εισήγησης
Τίτλος: Εκθέσεις αρχιτεκτονικού έργου. Στρατηγικές για την προώθηση της αρχιτεκτονικής στο ευρύ κοινό
Περίληψη εισήγησης
Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Νομού Αχαΐας (ΣΑΝΑ) σε μια προσπάθεια να προβάλλει το αρχιτεκτονικό έργο που παράγεται στην Ελλάδα σήμερα, έχει θεσμοθετήσει την διοργάνωση πανελληνίων εκθέσεων αρχιτεκτονικής που πραγματοποιούνται κάθε τρία χρόνια στην Πάτρα. Η επιτυχία των 5 εκθέσεων που έχει ήδη στο ιστορικό του ο ΣΑΝΑ και η ευρύτατη απήχηση του θεσμού στους συναδέλφους και το ευρύ κοινό επιβεβαιώνουν την κρίσιμη σημασία τέτοιων δραστηριοτήτων για την προώθηση της αρχιτεκτονικής.
Η πέμπτη πανελλήνια έκθεση αρχιτεκτονικού έργου που διοργανώθηκε τον Νοέμβριο του 2006 θεωρήθηκε από τις πλέον πετυχημένες και επισφράγισε την σημασία που μπορεί να παρουσιάζουν τέτοιες δράσεις για την προώθηση της αρχιτεκτονικής και την προβολή της σημασίας του ρόλου του αρχιτέκτονα στο ευρύ κοινό. Στόχος της εισήγησης είναι η παρουσίαση της διαδικασίας διοργάνωσης της έκθεσης από την οποία κρίθηκε και η όποια επιτυχία της δράσης όπως η χωροθέτηση του δρώμενου μέσα στον αστικό χώρο, ο σχεδιασμός του εκθεσιακού χώρου και ο τρόπο προβολής των εκθεμάτων ως κατεξοχήν αρχιτεκτονική δημιουργία, η επικοινωνιακή πολιτική για την προβολή του δρώμενου στο ευρύ κοινό και η πλαισίωση της έκθεσης από παράλληλες εκδηλώσεις όπως φεστιβάλ αρχιτεκτονικών προβολών, έκθεση τέχνης, οργάνωση διαλέξεων, έκδοση αρχιτεκτονικού καταλόγου, διενέργεια και κατόπιν δημοσίευση συζητήσεων (με τη μορφή ημιδομημένων συνεντεύξεων) με σημαίνοντα πρόσωπα της πόλης γύρω από καίριας σημασίας ζητήματα του χώρου.
Το μέλλον τέτοιων θεσμών, η πιθανότητα διεύρυνσης της δράσης μέσα από τη συμμετοχή κι άλλων τοπικών συλλόγων, η σημασία της κεντρικής στήριξης και ταυτόχρονα επικύρωσης του θεσμού θα αναφερθούν ως καταληκτικά συμπεράσματα και ταυτόχρονα καίριας σημασίας προβληματισμοί με στόχο την συγκρότηση ολοκληρωμένων πολιτικών για την προβολή της αρχιτεκτονικής στο ευρύ κοινό.
Εισήγηση
O σύλλογος αρχιτεκτόνων Νομού Αχαΐας διοργανώνει από το 1994 και κάθε τρία χρόνια εκθέσεις αρχιτεκτονικού έργου με στόχο την προώθηση της αρχιτεκτονικής. Οι εκθέσεις αυτές έχουν γίνει πλέον θεσμός και θεωρούνται ιδιαίτερα πετυχημένες.
Για την διοργάνωση των εκθέσεων ο σύλλογος απευθύνεται συνήθως σε νέους συναδέλφους οι οποίοι συγκροτούν μαζί με ορισμένα εκλεγμένα μέλη του συλλόγου την οργανωτική επιτροπή της έκθεσης μια δηλαδή εθελοντική ομάδα εργασίας. Τον Νοέμβριο του 2006 πραγματοποιήθηκε η 5η πανελλήνια έκθεση στην Πάτρα με οργανωτική επιτροπή τον Γιάννη Πανταζόπουλο, πρόεδρο του συλλόγου, την Ελίνα Κυριακού μέλος του διοικητικού συμβουλίου και τους αρχιτέκτονες Γιάννη Αργυρόπουλο, Μυρτώ Κιούρτη, Μάγδα Κυριάκου, Ολυμπία Λόη, Κώστα Μπάρλα και Κώστα Τσιαμπάο τους οποίους και εκπροσωπούμε σε αυτή τη παρουσίαση.
Ιδιαίτερος στόχος της 5ης πανελλήνιας έκθεσης αρχιτεκτονικού έργου ήταν η προώθηση της αρχιτεκτονικής στο ευρύ κοινό με απώτερη προοπτική τη καλλιέργεια μιας γλώσσας επικοινωνίας ανάμεσα στους επαγγελματίες αρχιτέκτονες και τους τελικούς αποδέκτες της αρχιτεκτονικής δημιουργίας.
Κάτω από αυτό το πρίσμα επιλέχθηκε καταρχήν σαν εκθεσιακός χώρος ένα από τα πιο σημαντικά πολιτιστικά κτίρια στο κέντρο της πόλης έτσι ώστε το γεγονός να αποκτήσει μεγαλύτερη προβολή στο κοινό.
Ο τρόπος προβολής των εκθεμάτων και η διαμόρφωση του εκθεσιακού χώρου αποτέλεσαν επίσης ιδιαίτερης σημασίας αντικείμενα αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. Σημαντική θεωρούμε την συνεργασία μας με δύο ομάδες νέων σχεδιαστών γραφικών τεχνών για την δημιουργία των εκθεσιακών πανέλων αλλά και το σύνολο του έντυπου υλικού της έκθεσης.
Εκτός από το κεντρικό γεγονός της έκθεσης πραγματοποιήθηκε και μια σειρά από παράλληλες εκδηλώσεις όπως η ομαδική έκθεση 17 νέων καλλιτεχνών σπουδαστών και αποφοίτων της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, του εργαστηρίου Ψυχοπαίδη με θέμα «Διαδρομές» και έργα που αφορούσαν ζητήματα του χώρου και πραγματοποιήθηκαν ειδικά για την συγκεκριμένη έκθεση.
Επίσης ο σύλλογος αρχιτεκτόνων ήρθε σε συνεργασία με τον «Γυμνό Οφθαλμό» του Νίκου Καββαδία και διοργάνωσε μια σειρά κινηματογραφικών προβολών με θέματα που αφορούσαν στην αρχιτεκτονική. Οι προβολές ήταν ελεύθερες για το κοινό και πραγματοποιήθηκαν σε κεντρικές κινηματογραφικές αίθουσες της πόλης με πολύ μεγάλη συμμετοχή του κινηματογραφόφιλου κοινού, αρχιτεκτόνων και φοιτητών.
Ακόμα στον χώρο της έκθεσης πραγματοποιήθηκε ημερίδα με θέμα «Αρχιτεκτονική-Τέχνη-Αρχιτεκτονική» και ομιλητές αρχιτέκτονες από διάφορες σχολές αρχιτεκτονικής της Ελλάδας.
Σε συνεργασία με τον εκδοτικό οίκο Παπασωτηρίου δημοσιεύτηκε επίσης κατάλογος με όλα τα θέματα της έκθεσης.
Λίγους μήνες πριν από την έναρξη της έκθεσης πραγματοποιήθηκε και μια σειρά από συζητήσεις (με τη μορφή ημιδομημένων συνεντεύξεων) ανάμεσα σε μέλη της οργανωτικής επιτροπής, καθηγητές της αρχιτεκτονικής σχολής του πανεπιστημίου Πατρών, εκπροσώπους διαφόρων φορέων και άλλων προσώπων της πόλης όπως επαγγελματίες αρχιτέκτονες, μεσίτες, εκδότες, λογοτέχνες. Οι συζητήσεις που αφορούσαν διάφορα θέματα της πόλης όπως τη φυσιογνωμία της, τη μνήμη, τη σχέση της πόλης με το θαλάσσιο μέτωπο, τη σχέση της με το πανεπιστήμιο και την σχέση ανάμεσα σε αρχιτεκτονική και ευρύ κοινό, δημοσιεύτηκαν σαν παράρτημα στον κατάλογο της έκθεσης.
Επίσης στο χώρο της έκθεσης και σε συνεργασία με το περιοδικό «Δόντι» υπήρχαν ερωτηματολόγια που αφορούσαν αρχιτεκτονικά ζητήματα της πόλης και που απευθύνονταν στο κοινό το οποίο επισκεπτόταν την έκθεση.
Ακόμα κατασκευάστηκε ιστοσελίδα της έκθεσης από όπου μπορούσε κανείς να ενημερωθεί για το σύνολο των δράσεων.
Το πλέγμα των παραπάνω δράσεων χρειάστηκε δύο χρόνια προετοιμασίας από την επταμελή επιτροπή, διήρκεσε ένα μήνα και χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά από χορηγίες φορέων αλλά και ιδιωτικών εταιρειών. Ο προϋπολογισμός της διοργάνωσης ανήλθε στο ποσό των 100.000 €.
Στόχος των παραπάνω δράσεων ήταν η δημιουργία ενός πολιτισμικού γεγονότος το οποίο θα είχε μεν αρχιτεκτονικό πυρήνα αλλά θα επεκτεινόταν και προς τους άλλους χώρους των τεχνών και κυρίως θα επεδίωκε ένα άνοιγμα προς το σύνολο της κοινωνίας διευρύνοντας τον κλειστό κύκλο των αρχιτεκτόνων.
Στρατηγική κατεύθυνση της διοργάνωσης ήταν η δημιουργία ενός συμπυκνωμένου γεγονότος, εν είδη πολιτισμικού καταλύτη ο οποίος θα οδηγούσε από μόνος του σε ένα σύνολο από ενέργειες προώθησης της αρχιτεκτονικής.
Πράγματι, το γεγονός είχε πολύ μεγάλη απήχηση, ο τύπος έδειξε ενδιαφέρον, η έκθεση προβλήθηκε ιδιαίτερα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Χαρακτηριστικό του ενδιαφέροντος που έδειξαν τα μέσα μαζικής επικοινωνίας είναι ότι μετά την έκθεση τρία περιοδικά της πόλης πραγματοποίησαν ειδικά αφιερώματα στην αρχιτεκτονική.
Η έκθεση προβλήθηκε και από πολλές ιστοσελίδες της χώρας και θεωρήθηκε από τις πλέον πετυχημένες εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια του «Πάτρα πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης» με μέση επισκεψιμότητα 50 άτομα την ημέρα. Μετά το τέλος της έκθεσης πολλοί νέοι αρχιτέκτονες και φοιτητές της σχολής αρχιτεκτόνων στην Πάτρα ενδιαφέρθηκαν για το σύλλογο και την πιθανή συμμετοχή τους στην οργανωτική επιτροπή της επόμενης έκθεσης.
Χαρακτηριστικό του γενικότερου ενδιαφέροντος που παρουσιάζουν τέτοιες δράσεις αποτελεί το γεγονός ότι όλοι σχεδόν οι φορείς και οι εταιρείες στις οποίες απευθυνθήκαμε για χορηγία ανταποκρίθηκαν και έτσι στήριξαν οικονομικά την διοργάνωση. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι ειδικά οι εταιρείες οικοδομικών υλικών και οι κατασκευαστικές εταιρείες έδειξαν μεγάλη ανταπόκριση με στόχο τη προώθηση τους μέσα από την προώθηση της αρχιτεκτονικής.
Ο απολογισμός της δράσης έδειξε ότι μια αυτοοργανούμενη ομάδα αρχιτεκτόνων μέσα στα πλαίσια ενός συλλόγου μπόρεσε να προκαλέσει το ενδιαφέρον του κοινού της πόλης γύρω από το σύγχρονο αρχιτεκτονικό έργο που παράγεται στην Ελλάδα αλλά και γύρω από ευρύτερα θέματα αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος.
Η όλη δράση έγινε μέσα σε ένα πλαίσιο στενής και δημιουργικής συνεργασίας χωρίς να λείψει όμως και μια πολύ έντονη αίσθηση ευθύνης απέναντι σε ένα ιδιαίτερα φιλόδοξο στόχο ο οποίος πρέπει να παραδεχτούμε ότι δεν ήταν λίγες οι φορές που κινδύνεψε να μην ολοκληρωθεί. Οι δυσκολίες οφείλονταν κυρίως στο γεγονός πως δεν υπήρχε γραφειακός χώρος αποκλειστικά διατεθειμένος για την διοργάνωση αλλά και αρκετό προσωπικό το οποίο επ’ αμοιβή να μπορεί να συντελεί στις τεράστιες οργανωτικές απαιτήσεις ενός τέτοιου εγχειρήματος.
Για το μέλλον φιλοδοξούμε ο συγκεκριμένος θεσμός να ενισχυθεί και με άλλες παράλληλες δράσεις οι οποίες θα πραγματοποιούνται καθ’ όλη τη διάρκεια της τριετίας και ανάμεσα στις μεγάλες εκθέσεις. Στόχος μας είναι να υπάρξει μια ακόμα μεγαλύτερη επαφή με το πανεπιστήμιο με πιθανές συνδιοργανώσεις εκθέσεων φοιτητικών θεμάτων τόσο στο χώρο του πανεπιστημίου όσο και σε διάφορους χώρους μέσα στην πόλη. Επίσης στόχος μας είναι η θεσμοθέτηση ετήσιου φεστιβάλ αρχιτεκτονικών ταινιών σε συνεργασία με τον «Γυμνό Οφθαλμό» όπως επίσης και η θεσμοθέτηση αρχιτεκτονικών διαγωνισμών ιδεών σε συνεργασία με άλλους φορείς της πόλης.
Πιστεύουμε πως μέσα από τέτοιες δράσεις ο αρχιτεκτονικός προβληματισμός εισάγεται μέσα στην καθημερινότητα των ανθρώπων και έτσι η αρχιτεκτονική προωθείται στο ευρύ κοινό.
Θεωρούμε πως τέτοιου είδους δράσεις μπορούν να ενισχυθούν και να έχουν πολύ σημαντικότερο αντίκτυπο αν εξασφαλιζόταν κάποιος ειδικός χώρος ο οποίος θα λειτουργούσε σαν βάση για την διοργάνωση και την γραμματειακή υποστήριξη αλλά και σαν μόνιμος εκθεσιακός χώρος του συνόλου των δράσεων. Ένας τέτοιος χώρος θα μπορούσε ουσιαστικά να αποτελέσει ένα πυρήνα αρχιτεκτονικής προβολής μέσα στην πόλη, λειτουργώντας παράλληλα σαν καφέ, σαν μικρή αρχιτεκτονική βιβλιοθήκη και προσκαλώντας σε συχνή δημιουργική επαφή τόσο τους επαγγελματίες αρχιτέκτονες, τους φοιτητές αρχιτεκτονικής αλλά και τους φίλους της αρχιτεκτονικής που ο σύλλογος αρχιτεκτόνων Νομού Αχαΐας έχει ήδη αρχίσει να δημιουργεί.
