Προηγούμενη σελίδα

Απάντηση ΣΑΕ σχετικά με Πράσινο Βιβλίο για συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα

 

ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ (ΣΑΕ)

ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

σχετικά με

την Πράσινη Βίβλο για τις Συμπράξεις του Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα

που εκδόθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 30 Απριλίου 2004-COM(2004)327τελικό

Υπόβαθρο

Το Συμβούλιο Αρχιτεκτόνων Ευρώπης (ΣΑΕ) έλαβε υπόψη του την αυξανόμενη σημασία που δίνει, τα τελευταία χρόνια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ιδέα των Συμπράξεων του Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) για την απόκτηση ευρείας κλίμακας δημόσιας υποδομής και κτιρίων. Παρακολούθησε τα βήματα που έκανε η Επιτροπή σε σχέση με αυτό το σημαντικό πρότυπο αγορών των δημόσιων φορέων και έλαβε μέρος σε δημόσιες συζητήσεις και διαβουλεύσεις σχετικά με το ζήτημα.

Ταυτόχρονα, το ΣΑΕ παρακολούθησε με μεγάλο ενδιαφέρον και συμμετοχή την εξέλιξη και αποδοχή των νέων οδηγιών για τις Δημόσιες Προμήθειες. Αυτό το διάστημα, συμμετέχει σε άσκηση που θα έχει στόχο να διασφαλίσει την σωστή και κατάλληλη μεταφορά των απαιτήσεων των οδηγιών στην εθνική νομοθεσία για την παροχή των αρχιτεκτονικών υπηρεσιών.

Υπάρχει άμεση σχέση ανάμεσα στις διαδικασίες που ορίζουν οι οδηγίες για τις Δημόσιες Προμήθειες και στο θέμα των ΣΔΙΤ και δεν μπορεί να παραβλεφθεί. Από αυτή την άποψη, είναι εξαιρετικά σημαντικό να γνωστοποιηθεί σε όλες τις δημόσιες αρχές ότι οι όροι που θέτουν οι οδηγίες για τις Δημόσιες Προμήθειες πρέπει να εφαρμόζονται στις ΣΔΙΤ, καθώς αποτελούν ένα είδος δημόσιας προμήθειας.

Η Πράσινη Βίβλος - Γενικά Σχόλια

Φαίνεται να κυριαρχεί μια ευρεία άποψη σύμφωνα με την οποία η χρήση των ΣΔΙΤ από εξαρτώμενες απ’ το κέρδος κυβερνήσεις και δημόσιους φορείς αποτελεί πανάκεια για την απόκτηση σημαντικών δημόσιων υποδομών και κτιρίων και ότι είναι μέθοδος που προσφέρει χρηματική ποιότητα και αξία. Το ΣΑΕ πιστεύει ότι, σύμφωνα με την εμπειρία του αρχιτεκτονικού επαγγέλματος στην Ευρώπη, προς το παρόν δεν έχει αποδειχθεί κάτι τέτοιο. Συγκεκριμένα, υπάρχουν αυξανόμενες αποδείξεις ότι η χρήση της Πρωτοβουλίας Ιδιωτικής Χρηματοδότησης (Private Finance Initiative - παράδειγμα ενός είδους ΣΔΙΤ) στο Ηνωμένο Βασίλειο για την προμήθεια δημόσιων κτιρίων όπως σχολεία και νοσοκομεία, οδηγεί στην δημιουργία ενός δομημένου περιβάλλοντος χαμηλής ποιότητας το οποίο θα αποτελέσει σημαντικό βάρος για τις επόμενες γενιές. Αυτές οι ανησυχίες σχετικά με την κατάσταση στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν εκφραστεί όχι μόνο από το αρχιτεκτονικό επάγγελμα, αλλά και από την ανεξάρτητη Επιτροπή Αρχιτεκτονικής και Δομημένου Περιβάλλοντος (CABE) καθώς και από τον διεθνή τύπο.

Η Πράσινη Βίβλος αναφέρεται με πολύ αφηρημένο τρόπο σε μερικές περιορισμένες μορφές ΣΔΙΤ, χρησιμοποιώντας ορολογία που σκόπιμα καθιστά λιγότερο ξεκάθαρο το εν λόγω θέμα. Συνεπώς είναι δύσκολο να καλωσορίσουμε την Πράσινη Βίβλο ως θετική συνεισφορά στην τρέχουσα δημόσια συζήτηση σχετικά με την χρήση των ΣΔΙΤ. Επιπλέον, είναι πολύ πιθανό η τεχνική των συγκεκριμένων ερωτήσεων (22 συνολικά) να μην επιτρέψει στους ενδιαφερόμενους να εκφράσουν συγκεκριμένες απόψεις που προκύπτουν απ’ την προσωπικής τους εμπειρία με τις ΣΔΙΤ, καθώς οι ερωτήσεις δεν είναι διατυπωμένες με τρόπο που να επιτρέπει την έκφραση αυτών των απόψεων.

Δεδομένων αυτών των περιορισμών, στην απάντησή του το ΣΑΕ ξεκινάει παραθέτοντας το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του για το θέμα των ΣΔΙΤ και εκφράζει τις σημαντικές του ανησυχίες σχετικά με την ενδεχόμενη επίδραση αυτών των μεθόδων προμήθειας στην ποιότητα του δομημένου περιβάλλοντος, την επίδραση στην βιώσιμη ανάπτυξη και την επίδραση στην ποιότητα της ζωής των Ευρωπαίων πολιτών.

Ένα παράρτημα αυτού του εγγράφου-θέση θα προσφέρει απαντήσεις, όπου αυτό είναι δυνατόν, στα ερωτήματα που θέτονται στην Πράσινη Βίβλο, όμως το κείμενο των επόμενων σελίδων είναι εκείνο το οποίο θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ως άποψη του ΣΑΕ.

Ο Κατασκευαστικός Τομέας στην Ευρώπη

Οι αρχιτεκτονικές υπηρεσίες αποτελούν σημαντικότατο μέρος των επαγγελματικών υπηρεσιών που απαιτούνται από τον κατασκευαστικό τομέα στην Ευρώπη κατά την σύλληψη και πραγματοποίηση έργων που οδηγούν στην υλοποίηση του δομημένου περιβάλλοντος. Στο περιβάλλον αυτό εργάζονται, ξεκουράζονται και διασκεδάζουν οι Ευρωπαίοι πολίτες. Είναι συνεπώς πολύ σημαντικό να διασφαλίσουμε ότι η ποιότητα του δομημένου περιβάλλοντος προσφέρει το καλύτερο δυνατό πλαίσιο, όπου μπορούμε όλοι μας να ζούμε παραγωγικά και ευτυχισμένα.

Επίσης, το δομημένο περιβάλλον είναι κυρίαρχος φορέας της πολιτιστικής ταυτότητας της κοινωνίας μας και καθρεφτίζει, με ιδιαίτερα μόνιμο τρόπο, τις επιδιώξεις, τις ικανότητες και την ταυτότητα κάθε διαδεχόμενης γενιάς. Είναι πολύ σημαντικό, αυτές οι πολιτιστικές και κοινωνικές πλευρές του κόσμου που κτίζουμε γύρω μας, να κατανοούνται και να είναι σεβαστές καθώς μελετούμε τον καλύτερο τρόπο παραγωγής έργων που θα κατοπτρίζουν τις αξίες αυτές.

Πέρα από την πολιτιστική και κοινωνική σημασία του τομέα, ο κατασκευαστικός τομέας είναι ο πλέον σημαντικός βιομηχανικός τομέας στην Ευρώπη σήμερα και η οικονομική του σημασία υπό όρους Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος είναι μέγιστη. Κάποιες στατιστικές του 2003 τεκμηριώνουν πολύ καλά το παραπάνω:

Ο Κατασκευαστικός Τομέας στην Ευρώπη των 15, το 2003, αντιπροσώπευε:

28.2% της βιομηχανικής απασχόλησης

7.2% της συνολικής απασχόλησης

9.8% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος στην Ευρώπη των 15

51.2% τουΑκαθάριστου Κεφαλαίου

και

ο κύκλος εργασιών του για το έτος ήταν 910 δισεκατομμύρια €

Υπάρχουν διάφορες εκτιμήσεις του μεγέθους του κύκλου εργασιών που υπολογίζεται για τα δημόσια κτήρια και έργα, αλλά μπορούμε να πούμε με αρκετή βεβαιότητα ότι ξεπερνά το 50%. Αυτό υπογραμμίζει τη σημασία που θα πρέπει να δοθεί στην διασφάλιση ότι οποιοδήποτε πρότυπο προμήθειας στον τομέα, επινοείται και διαχειρίζεται με τον σωστό τρόπο.

Ένας τελευταίος παράγοντας που παρουσιάζει μια κρίσιμη πλευρά του τομέα, είναι το γεγονός ότι το 93% όλων των επιχειρήσεων που είναι ενεργές στην βιομηχανία είναι Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις (SME’s). Σε αυτό το έγγραφο-θέση για την Πράσινη Βίβλο, η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Κατασκευαστών, που αντιπροσωπεύει τον τομέα των βιοτεχνιών και των μικρών εργολάβων, υπολογίζει ότι το 85% των συμβάσεων που υπογράφουν τα μέλη τους είναι για έργα χρηματοδοτούμενα από το δημόσιο. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό, οποιεσδήποτε μέθοδοι προμήθειας να μην στερούν από αυτές τις επιχειρήσεις τον βιοπορισμό τους.

Ο Ρόλος του Αρχιτέκτονα στις ΣΔΙΤ

Όλα τα κατασκευαστικά σχέδια έχουν επίδραση στα υπάρχοντα δομημένα και φυσικά περιβάλλοντα και το καθένα από αυτά συμβάλλει στην ποιότητα ζωής των πολιτών. Κάθε κατασκευαστικό σχέδιο απαιτεί μια ομάδα διαφόρων ατόμων και εταιριών που συνεργάζονται για να επιτύχουν τους στόχους του σχεδίου εκ μέρους του πελάτη, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη τους τις ευρύτερες επιδράσεις του. Είναι εξαιρετικά σημαντικό, για την σωστή λειτουργία μιας τέτοιας ομάδας, όλες οι πτυχές που αρμόζουν στα εν λόγω έργα να καλύπτονται ειδικευμένα από τον κατάλληλο επαγγελματία ή τεχνίτη. Κάθε άτομο της ομάδας πρέπει να κατανοεί ξεκάθαρα τον ρόλο και τα καθήκοντά του.

Στα πλαίσια μιας τέτοιας ομάδας, ο αρχιτέκτονας γενικά κατέχει τις ικανότητες ώστε να είναι υπεύθυνος για την προσαρμογή των απαιτήσεων του πελάτη για χώρο ή για την συμπερίληψη μιας συγκεκριμένης λειτουργίας μέσα σε ένα σχέδιο για κάποιο κτίσμα ή έργο, λαμβάνοντας πλήρως υπόψη όλους τους περιορισμούς που έχει το σχέδιο. Επίσης, μέσω της εμπειρίας του, ο αρχιτέκτονας έχει την ικανότητα να βλέπει τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να ενσωματωθούν όλα τα μέρη του σχεδίου και, συνεπώς, να κατανοεί την απαιτούμενη συνεισφορά των άλλων συμμέτοχων της ομάδας.

Επιπλέον, μέσω της εκπαίδευσης και της εμπειρίας, ο αρχιτέκτονας είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται τις ευρύτερες κοινωνικές, πολιτιστικές και βιώσιμες επιδράσεις του σχεδίου και, τέλος, δεσμευμένος από κανόνες δεοντολογίας, να ενεργεί ανεξάρτητα από κεκτημένα συμφέροντα στην επίτευξη του βέλτιστου αποτελέσματος για τα έργα.

Για αυτούς τους λόγους, το ΣΑΕ πιστεύει ότι ο αρχιτέκτονας παίζει κεντρικό και κρίσιμο ρόλο στον σχεδιασμό και την εκτέλεση όλων των κατασκευαστικών σχεδίων, συμπεριλαμβανομένων των ΣΔΙΤ, άσχετα από το μοντέλο ΣΔΙΤ που επιλέγει ο φορέας της σύμβασης. Επίσης, το ΣΑΕ πιστεύει ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό για την συνολική επιτυχία ενός κατασκευαστικού σχεδίου, το να επιτρέπεται στον αρχιτέκτονα, υπό τους όρους της συμφωνημένης σύμβασης, να λαμβάνει αποτελεσματικά υπόψη του όλες τις οικονομικές, περιβαλλοντικές, πολιτιστικές και κοινωνικές πλευρές του εν λόγω σχεδίου. Με άλλα λόγια, δεν είναι τόσο σημαντικό το να εξασφαλιστεί ότι ο αρχιτέκτονας έχει μια άμεση κατασκευαστική σχέση με τον πελάτη, όσο το να διασφαλιστεί ότι οι όροι οποιασδήποτε ανάθεσης, σύμβασης ή συμβολαίου θα επιβάλλουν στην αρχή ή τον φορέα της ανάθεσης την υποχρέωση να λαμβάνει πλήρως υπόψη του αυτά τα ευρύτερα, συνολικά ζητήματα.

Είναι σημαντικό να αντιλαμβανόμαστε ότι ένας δημόσιος φορέας έχει μια δεσμευτική υποχρέωση να διασφαλίσει ότι οι δαπάνες των δημόσιων κεφαλαίων γίνονται με τον πλέον οικονομικά ωφέλιμο τρόπο. Υπό αυτό το πρίσμα, η θεώρηση της ευρύτερης κλίμακας περιβαλλοντικών, κοινωνικών και πολιτιστικών θεμάτων στο ξεκίνημα ενός σχεδίου, συνήθως παράγει σημαντικά καλύτερη χρηματική αξία κατά την ωφέλιμη διάρκεια ζωής των κτιρίων ή έργων. Συνεπώς, η χρήση μιας πιο συνολικής προσέγγισης της προμήθειας, προσφέρει οικονομικό όφελος.

Η Φύση των ΣΔΙΤ στην Κατασκευή

Τα είδη ΣΔΙΤ που χρησιμοποιούνται γενικά στα κατασκευαστικά σχέδια είναι «ΣΔΙΤ Συμβάσεων» όπου ένας ιδιωτικός φορέας αναλαμβάνει τον σχεδιασμό, την κατασκευή, την χρηματοδότηση, την λειτουργία και την διατήρηση των έργων. Υπάρχουν, ασφαλώς, πολλές παραλλαγές όπου μία ή περισσότερες από αυτές τις λειτουργίες δεν ανατίθεται στον φορέα, αλλά τις περισσότερες φορές ο ιδιωτικός φορέας αναλαμβάνει και τιςπέντε λειτουργίες.

Ο ιδιωτικός φορέας αποζημιώνεται για την ανάληψη της σύμβασης, εισπράττοντας ποσό για τις υπηρεσίες που προσφέρει για την ορισμένη περίοδο της διάρκειας ζωής της υπηρεσίας του σχεδίου, ή λαμβάνοντας αμοιβή από τον δημόσιο φορέα για την χρήση του τελικού αποτελέσματος. Για την ακρίβεια, πολλές από τις ΣΔΙΤ στην κατασκευή, δεν είναι παρά περίπλοκες συμφωνίες πρόσληψης-αγοράς ανάμεσα στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα.

Υπάρχουν πολλές δυσκολίες σχετικά με αυτή την προσέγγιση για την προμήθεια των κτιρίων, εκ των οποίων οι κύριες είναι οι ακόλουθες:

1. Το κύριο ενδιαφέρον του ιδιωτικού φορέα είναι το όριο κέρδους που μπορεί να επιτύχει από την διάρκεια της σύμβασης.

2. Καθώς το διάστημα για το οποίο ο ιδιωτικός φορέας πρόκειται να είναι υπεύθυνος για την λειτουργία και την διατήρηση του ολοκληρωμένου κτίσματος καθορίζεται από την αρχή, οι προδιαγραφές των υλικών και του εξοπλισμού που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή συχνά έχουν διάρκεια ζωής ίση ή λίγο μεγαλύτερη από αυτό το προκαθορισμένο διάστημα. Συνεπώς, η μακροπρόθεσμη χρησιμότητα των κτισμάτων δεν είναι εξασφαλισμένη και, υπερβολικά συχνά, χρησιμοποιούνται κακής ποιότητας υλικά.

3. Συχνά οι δημόσιοι φορείς επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν μία ΣΔΙΤ ώστε να αναβάλουν το κόστος κεφαλαίουτου σχεδίου για ένα διάστημα ετών, πιστεύοντας ότι αυτό είναι οικονομικά συμφέρον. Στην πραγματικότητα, το αποτέλεσμα της χρήσης των ΣΔΙΤ είναι η αύξηση του χρέους του δημόσιου φορέα και η αύξηση των ποσών που πρέπει να αναλώνονται μηνιαία. Το θέμα είναι ότι το κόστος της σύμβασης καθ’ όλη την διάρκειά της, θα ξεπεράσει σημαντικά το κόστος που θα υπήρχε μέσω της παραδοσιακής προμήθειας καθώς ο ιδιωτικός φορέας θα εξασφαλίσει ότι θα έχει κέρδος από την σύμβαση και δεν θα μπορεί να δανειστεί χρήματα με καλύτερη αξία απ’ ό,τι ο δημόσιος φορέας. Για την ακρίβεια, μπορούμε να φανταστούμε ότι οι περικοπές σε ουσιώδεις υπηρεσίες μπορεί τελικά να έχουν σαν αποτέλεσμα οι δημόσιοι φορείς να μοχθούν ώστε να πληρώσουν το κόστος αυτών των μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων.

4. Καθώς η προσέγγιση των ΣΔΙΤ για την προμήθεια ενός κτίσματος συνήθως κρίνεται μόνο υπό οικονομικούς όρους (και από τους δύο συμμέτοχους), οι κοινωνικές, πολιτιστικές και βιώσιμες επιδράσεις συχνά απουσιάζουν από τα κριτήρια που συνιστούν τους όρους της σύμβασης. Αυτό το χάσμα ενισχύεται από την λανθασμένη πεποίθηση, εκ μέρους πολλών δημόσιων φορέων, ότι αρκεί απλώς να παρέχουν λειτουργικά έργα που στεγάζουν καταλλήλως τις απαιτούμενες δραστηριότητες που επιθυμούν οι πολιτικές ή οι αναλήψεις τους. Αυτό δεν ισχύει, αφού οι δημόσιοι φορείς μας είναι υπεύθυνοι για την διασφάλιση της δημιουργίας και διατήρησης υψηλού επιπέδου περιβάλλοντος για τους πολίτες και για την εξασφάλιση ότι επιτυγχάνεται πραγματική χρηματική αξία με την ανάλωση του δημόσιου κεφαλαίου.

5. Λόγω της πολυπλοκότητας και της κλίμακας των σχεδίων των ΣΔΙΤ, είναι πολύ δαπανηρό να προετοιμαστεί μια πρόταση για να γίνει σύμβαση ΣΔΙΤ. Κατά την προετοιμασία μιας πρότασης, είναι τυπικά απαραίτητο να προετοιμαστούν ολοκληρωμένα αρχιτεκτονικά, δομικά και υπηρεσιακά σχέδια για το έργο, τιμολογώντας συνολικά κάθε στοιχείο, έτσι ώστε ο προτείνων να μπορεί να είναι βέβαιος ότι η προσφορά που γίνεται είναι ρεαλιστική. Είναι προφανές ότι δεν είναι δυνατό να επιτυγχάνεται κάθε επιδιωκόμενη σύμβαση και γι’ αυτό υπάρχει μεγάλο μέρος κόστους που σπαταλιέται στα πλαίσια της επιλογής ενός εργολήπτη για μία ΣΔΙΤ. Το κόστος αυτό πρέπει με κάποιο τρόπο να ανακτηθεί και προστίθεται, με το πέρασμα του χρόνου, στο γενικό επίπεδο πληθωρισμού του κατασκευαστικού κόστους. Επιπλέον, ένας φορέας έχει την πολυτέλεια να χάσει μόνο μερικές προσφορές κι έτσι, με το πέρασμα του χρόνου, οι μεγάλοι και πολύ μεγάλοι φορείς είναι εκείνοι που καταλήγουν να κάνουν τις προσφορές ενώ όλοι οι μικροί και μεσαίοι φορείς βγαίνουν εκτός αγοράς. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα μια κατάσταση όπου υπάρχουν τόσο λίγοι φορείς στην αγορά για τις ΣΔΙΤ, ώστε οι αρχές του δίκαιου ανταγωνισμού και της ελεύθερης αγοράς, που τόσο πολύ υποστηρίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παύουν να λειτουργούν.

6. Στις περιπτώσεις που περιγράφονται παραπάνω, όπου η αγορά δεν μπορεί πλέον να προσφέρει ένα ευρύ φάσμα ενδεχόμενων προσφορών για συμβάσεις ΣΔΙΤ προκύπτουν δύο σοβαρές απώλειες. Η πρώτη είναι η απώλεια της ευελιξίας σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο εκτελείται μία ΣΔΙΤ καθώς αυτές οι ευρείες οργανώσεις που έχουν τη δυνατότητα να κάνουν προσφορές, σε γενικές γραμμές έχουν βαριές, άκαμπτες δομές διοίκησης τις οποίες τηρούν. Η δεύτερη είναι το γεγονός ότι δεν υπάρχει πλέον κάποια εφαρμόσιμη πορεία διαμέσου της οποίας μπορεί να φτάσει «νέο αίμα» στη διαδικασία, στερώντας με αυτό τον τρόπο από το κοινό τις καινοτόμες και δημιουργικές προσεγγίσεις που διαφορετικά θα ήταν διαθέσιμες γι’ αυτά τα σχέδια.

7. Μόλις ανατεθεί μια σύμβαση ΣΔΙΤ ο φορέας που έκανε την επιτυχημένη προσφορά γνωρίζει την ουσία της σύμβασης και ξέρει ότι οποιεσδήποτε οικονομίες μπορεί να κάνει στην πορεία θα προστεθούν απευθείας σε αυτή την ουσία. Αυτό πολλές φορές οδηγεί στην τροποποίηση των σχεδίων που έχουν εγκριθεί και ιδιαίτερα των λεπτομερειών αυτών των σχεδίων, με αποτέλεσμα να υπάρχει σημαντική μείωση στην ποιότητα και την εμφάνιση του τελικού προϊόντος. Επιπλέον, ο φορέας συχνά βασίζεται σε «εσωτερική» εμπειρία και καθιερωμένες προσεγγίσεις για την κατασκευή εις βάρος καινοτόμων και δημιουργικών προσεγγίσεων, καθυστερώντας με αυτόν τον τρόπο την συνολική εξέλιξη αυτής της τόσο σημαντικής βιομηχανίας.

8. Κάποιοι δημόσιοι φορείς θεωρούν ότι η χρήση των ΣΔΙΤ σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να τηρούν τους κανόνες Δημόσιας Προμήθειας της Ε.Ε. καθώς χρησιμοποιούνται ιδιωτικές πηγές για την κατασκευή ενός σχεδίου. Η Επιτροπή υπήρξε πολύ ξεκάθαρη σχετικά με αυτό το σημείο και δήλωσε ότι οι συνολικές απαιτήσεις των οδηγιών δημόσιας προμήθειας εφαρμόζονται στις ΣΔΙΤ. Το ΣΑΕ πιστεύει ότι αυτό το μήνυμα πρέπει να ενισχυθεί ώστε να εξασφαλιστεί ο δίκαιος ανταγωνισμός στην χρήση των ΣΔΙΤ.

Το θετικό είναι ότι ορισμένες ΣΔΙΤ μπορούν να προσφέρουν την τόσο απαραίτητη ευρεία κλίμακα υποδομής και κτιρίων πιο γρήγορα απ’ ό,τι επιτρέπουν οι παραδοσιακές μέθοδοι προμήθειας, ιδιαίτερα όταν αρκετά διαφορετικά σχέδια «συσσωρεύονται» σε μία ΣΔΙΤ. Ωστόσο, αυτή η «συσσώρευση» περιορίζει ακόμα περισσότερο τον ανταγωνισμό και κλείνει την πόρτα της αγοράς σε ενδεχομένως καλύτερες προσφορές ή φορείς για μεμονωμένα κτίρια.

Η Θέση του ΣΑΕ

Το ΣΑΕ πιστεύει ότι ο ρόλος της διαδικασίας των ΣΔΙΤ στην προμήθεια κάποιων υποδομών και κτιρίων ευρείας κλίμακας, είναι περιορισμένος. Για την ακρίβεια, το ΣΑΕ βλέπει ότι το πρότυπο των ΣΔΙΤ είναι κατάλληλο για την προμήθεια ευρείας κλίμακας υποδομών (όπως δρόμοι, σήραγγες, συστήματα τραμ, κλπ) ενώ δεν είναι κατάλληλο για την προμήθεια κτιρίων. Αυτό συμβαίνει λόγω του συγκεκριμένου πολιτιστικού και κοινωνικού αντίκτυπου των κτιρίων στον άμεσο περίγυρό τους και λόγω της ανάγκης να συνδέεται η εμφάνισή τους με την περιοχή στην οποία βρίσκονται. Αυτοί οι παράγοντες δεν μπορούν να ενσωματωθούν σωστά στα κριτήρια και τις ρήτρες των νομοθετικά κατοχυρωμένων συμβάσεων, παρότι είναι ουσιώδεις για την μακροπρόθεσμη επιτυχία αυτών των έργων.

Ο τρόπος με τον οποίο συλλαμβάνεται και δομείται μία ΣΔΙΤ είναι εξαιρετικά σημαντικός ως προς το προσφερόμενο αποτέλεσμα. Το ΣΑΕ πιστεύει ακράδαντα ότι ο αρχιτέκτονας πρέπει να εμπλέκεται σε όλα τα στάδια ενός κατασκευαστικού σχεδίου άσχετα από το πρότυπο που χρησιμοποιεί ο πελάτης για την προμήθεια του σχεδίου. Συγκεκριμένα ο αρχιτέκτονας πρέπει να:

α. Είναι ο κύριος συνομιλητής μεταξύ του πελάτη και της ομάδας του σχεδίου καθώς ο αρχιτέκτονας είναι ο καλύτερα εξοπλισμένος για να κατανοήσει τους συνολικούς παράγοντες και τις επιδράσεις του σχεδίου.

β. Μπορεί να ενεργεί ανεξάρτητα για να συλλάβει την καλύτερη σχεδιαστική λύση για τα προβλήματα που θέτονται στην πρόταση του σχεδίου, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη του την ευρεία επίδραση του σχεδίου υπό οικονομικούς, περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και πολιτιστικούς όρους.

γ. Συμμετέχει στενά στον λεπτομερή σχεδιασμό του κτιρίου.

δ. Μπορεί να παρακολουθεί τα έργα και να έχει τη δυνατότητα να επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιούνται, άσχετα από το πρότυπο ΣΔΙΤ που έχει επιλεχθεί.

ε. Ανταμείβεται καταλλήλως για τις προσφερόμενες εργασίες και υπηρεσίες.

Αντίστοιχα, το ΣΑΕ πιστεύει ότι ο αρχιτέκτονας πρέπει να επωμίζεται τις ευθύνες και τις συνέπειες των αποφάσεων που λαμβάνει και ότι οι αποφάσεις αυτές πρέπει να λαμβάνονται με κριτήριο το καλύτερο συμφέρον της κοινωνίας.

Συγκεκριμένα, όσον αφορά στη συμμετοχή του αρχιτέκτονα στην προετοιμασία προτάσεων για ΣΔΙΤ, το ΣΑΕ πιστεύει ότι πρέπει να είναι εξασφαλισμένη η ανταμοιβή των ιδεών και των σχεδίων, υπό τους όρους της πρόσκλησης για προτάσεις και ότι ο αρχιτέκτονας που χρησιμοποιείται κατά την προετοιμασία μιας επιτυχημένης προσφοράς θα διατηρείται και στα επόμενα στάδια της εργασίας. Με αυτόν τον τρόπο, είναι εφικτό να διασφαλιστεί ότι οι ιδέες που περιλαμβάνονται στο σχέδιο του έργου θα εκτελούνται από τον εμπνευστή τους.

Συμπεράσματα

Δεδομένου ότι η ετήσια αξία της αγοράς της Δημόσιας Προμήθειας στην Ε.Ε. είναι περίπου 1.500 δισεκατομμύρια € και η ετήσια αξία της Δημόσιας Προμήθειας στην κατασκευή είναι περίπου 450 δισεκατομμύρια €, επιβάλλεται η εγγραφή και η δομή των συμβάσεων ΣΔΙΤ γι’ αυτόν τον σημαντικό τομέα να είναι σωστή ώστε να εξασφαλίζεται ότι τα έργα που προκύπτουν είναι κατάλληλα για την λειτουργία τους, συνεισφέρουν θετικά στο περιβάλλον, ενθαρρύνουν την κοινωνική συνοχή και παρέχουν μακροπρόθεσμη χρηματική αξία.

Η επίτευξη αυτού του στόχου αποτελεί πραγματική πρόκληση, αλλά το αρχιτεκτονικό επάγγελμα είναι έτοιμο να συνεισφέρει στην επιτυχία αυτής της επιδίωξης.

Τέλος εγγράφου

20 Σεπτεμβρίου 2004

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1

Απαντήσεις ΣΑΕ στα συγκεκριμένα ερωτήματα της Πράσινης Βίβλου για τις ΣΔΙΤ:

1. Τι είδη ρυθμίσεων συμβάσεων ΣΔΙΤ γνωρίζετε; Οι ρυθμίσεις αυτές υπόκεινται σε συγκεκριμένη επίβλεψη (νομοθετική ή άλλη) στην χώρα σας;

Οι περισσότερες ΣΔΙΤ στις οποίες συμμετέχουν αρχιτέκτονες είναι εκ φύσεως ΣΔΙΤ συμβάσεων και το ΣΑΕ γνωρίζει ότι υπάρχει ποικιλία ρυθμίσεων για αυτές τις ΣΔΙΤ. Υπάρχουν διάφορες τυπικές ρυθμίσεις για τις ΣΔΙΤ που χρησιμοποιούνται στην προμήθεια κτιρίων, οι οποίες κυμαίνονται από «σχεδιασμό και κατασκευή» μέχρι «σχεδιασμό, κατασκευή, χρηματοδότηση, λειτουργία και διατήρηση». Οι παραλλαγές ανάμεσα στις διάφορες μορφές συνήθως σχετίζονται με τον αριθμό των λειτουργιών που ανατίθενται στον φορέα.

Άλλες παραλλαγές προκύπτουν με την μέθοδο χρηματοδότησης για την υλοποίηση του σχεδίου. Κάποιες ΣΔΙΤ βασίζονται σε πλήρη χρηματοδότηση από τον ιδιωτικό τομέα, κάποιες άλλες σε πλήρη χρηματοδότηση από τον δημόσιο φορέα και άλλες σε συνδυασμό των δύο. Σε σπάνιες περιπτώσεις, ο φορέας σχεδιάζει και κατασκευάζει για τον δημόσιο φορέα σε αντάλλαγμα για την αγορά περιοχών που ανήκουν στο δημόσιο, όπου στη συνέχεια ο εργολήπτης κτίζει εμπορικά συγκροτήματα (όπως κατοικίες) για να ανακτήσει το συνολικό κόστος που διατέθηκε.

Το ΣΑΕ, ως Ευρωπαϊκή αντιπροσωπευτική οργάνωση, δεν γνωρίζει κάποια συγκεκριμένη ύπαρξη ειδικής νομοθεσίας στα διάφορα Κράτη της Ε.Ε. στην οποία να υπόκεινται οι ΣΔΙΤ συμβάσεων.

2. Από την άποψη της Επιτροπής, στα πλαίσια μιας αμιγώς ΣΔΙΤ συμβάσεων, η μεταφορά της διαδικασίας του ανταγωνιστικού διαλόγου σε εθνική νομοθεσία θα προσφέρει στα ενδιαφερόμενα μέρη μια διαδικασία που είναι ιδιαίτερα καλά προσαρμοσμένη στην ανάθεση συμβάσεων που ορίζονται ως δημόσιες συμβάσεις, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τα θεμελιώδη δικαιώματα των οικονομικών φορέων. Συμμερίζεστε αυτή την άποψη; Αν, όχι, για ποιον λόγο;

Το ΣΑΕ δεν συμμερίζεται αυτή την άποψη. Οι νέες Οδηγίες για την Δημόσια Προμήθεια εισάγουν την δυνατότητα ενδεχόμενης χρήσης του ανταγωνιστικού διαλόγου στην περίπτωση «ιδιαιτέρως περίπλοκων» σχεδίων. Μια τέτοια διαδικασία προβλέπει ότι ο δημόσιος φορέας θα συμμετείχε σε συζητήσεις με περιορισμένο αριθμό προσφορών και ότι όλες οι πλευρές των σχεδίων θα ήταν ανοιχτές προς συζήτηση. Οι προσφορές αυτές είναι προεπιλεγμένες στη βάση γενικευμένων πληροφοριών όπως η καταγραφή σε μητρώο, οι οικονομική κατάσταση και άλλοι τεχνικοί παράγοντες. Για τα κατασκευαστικά σχέδια αυτό που μετράει περισσότερο είναι η ποιότητα της αρχιτεκτονικής σύλληψης και πολλές φορές οι καλύτερες λύσεις σε περίπλοκα σχέδια προέρχονται από μικρές αρχιτεκτονικές εταιρίες που δεν θα κάλυπταν τα κριτήρια του σταδίου επιλογής. Συνεπώς, η διαδικασία του ανταγωνιστικού διαλόγου είναι μεροληπτική και ενέχει τον κίνδυνο να μην επιτευχθεί η καλύτερη σχεδιαστική λύση για το έργο.

Το ΣΑΕ πιστεύει ότι η χρήση διαδικασιών που επιτρέπουν την ανάδυση της καλύτερης σχεδιαστικής λύσης είναι οι μόνες διαδικασίες που θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται για κατασκευαστικά σχέδια. Μια τέτοια διαδικασία είναι ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός σχεδίου, ο οποίος, σε αντίθεση με την διαδικασία του ανταγωνιστικού διαλόγου, επιτρέπει την επιλογή του καλύτερου επαγγελματία, βασιζόμενος σε ουσιώδεις προδιαγραφές. Αυτό προκύπτει λόγω της απαίτησης για ανωνυμία των συμμετεχόντων, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα να διατίθεται για αξιολόγηση μόνο η «προσφορά». Επιπλέον, η διαδικασία επιλογής που χρησιμοποιείται για την απόφαση της καλύτερης συμμετοχής (νικητής του διαγωνισμού) γίνεται από αρμόδιους, ικανούς και ανεξάρτητους κριτές, πράγμα που αποτελεί ουσιώδη προϋπόθεση για μια επιλογή που βασίζεται πραγματικά στην ποιότητα.

3. Στην περίπτωση τέτοιων συμβάσεων, θεωρείτε ότι υπάρχουν άλλα σημεία, πέρα από αυτά που σχετίζονται με την επιλογή της διαδικασίας υποβολής προτάσεων, τα οποία μπορεί να δημιουργούν κάποιο πρόβλημα υπό όρους Κοινοτικού δικαίου ή δημόσιων συμβάσεων; Αν ναι, ποια είναι; Παρακαλούμε εξηγήστε.

Είναι προφανές ότι οι ΣΔΙΤ μπορούν να εφαρμοστούν βάσει του ήδη υπάρχοντος Κοινοτικού δικαίου. Ωστόσο, είναι αμφισβητήσιμο αν το σύνηθες θεσμικό πλαίσιο της Κοινότητας ισορροπεί σωστά από αυτή την άποψη, καθώς μία ΣΔΙΤ πρέπει να διεξάγεται υπό τις απαιτήσεις της οδηγίας για τις δημόσιες προμήθειες, αλλά συχνά κατηγοριοποιούνται ως εκχωρήσεις υπηρεσιών ή παραχωρήσεις. Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς τον λόγο για τον οποίο οι εκχωρήσεις κτιρίων ρυθμίζονται από το νέο Κοινοτικό δίκαιο για τις δημόσιες προμήθειες με μεγάλη λεπτομέρεια, αλλά οι υπηρεσίες, οι εκχωρήσεις υπηρεσιών και οι παραχωρήσεις υπόκεινται μόνο στο αρχικό Κοινοτικό δίκαιο. Η υπάρχουσα νομοθετική κατάσταση θα μπορούσε συνεπώς να χρησιμοποιηθεί από δημόσιες αρχές για να «διαφύγουν» σε αρχικό Κοινοτικό δίκαιο.

4. Έχετε ήδη οργανώσει, λάβει μέρος ή επιθυμήσει να οργανώσετε ή να λάβετε μέρος σε κάποια διαδικασία για την ανάθεση εκχώρησης στα πλαίσια της Ένωσης; Ποια ήταν η εμπειρία σας από αυτό;

Καθώς το ΣΑΕ είναι Ευρωπαϊκή αντιπροσωπευτική οργάνωση, δεν είναι σε θέση να οργανώσει ή να λάβει μέρος σε οποιαδήποτε τέτοια διαδικασία. Συνεπώς το ΣΑΕ δεν μπορεί να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα.

5. Θεωρείτε ότι το τρέχον Κοινοτικό θεσμικό πλαίσιο είναι αρκετά λεπτομερές ώστε να επιτρέπει την συμπαγή και αποτελεσματική συμμετοχή μη-εθνικών εταιριών ή ομάδων στις διαδικασίες για την ανάθεση εκχωρήσεων; Κατά τη γνώμη σας, συνήθως ο αυθεντικός ανταγωνισμός εξασφαλίζεται σε αυτό το πλαίσιο;

Το ΣΑΕ θεωρεί ότι η προσέγγιση της Επιτροπής και του Κοινοτικού θεσμικού πλαισίου, μοχθεί σε μεγάλο βαθμό για να διασφαλίσει ότι υπάρχει αποτελεσματική συμμετοχή των μη-εθνικών οργανώσεων στην ανάθεση των ΣΔΙΤ. Ωστόσο, το ΣΑΕ ανησυχεί ότι ο αυθεντικός ανταγωνισμός δεν εξασφαλίζεται από το τρέχον πλαίσιο καθώς επιτρέπει την χρήση πολλών κριτηρίων που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την θεώρηση σημαντικών υποψήφιων. Ο παράγοντας που απαιτεί εξασφάλιση ώστε να βελτιωθεί αυτή η κατάσταση είναι η διαφάνεια των διαδικασιών αξιολόγησης που χρησιμοποιούν οι αρχές ανάθεσης κατά την επιλογή τους για την ανάθεση μιας σύμβασης. Μια προέκταση της χρήσης του προτύπου των ΣΔΙΤ θα μειώσει ακόμα περισσότερο τις ευκαιρίες για αυθεντικό ανταγωνισμό, καθώςαποτελεί πρότυπο που ενδογενώς ευνοεί την οργάνωση ευρείας κλίμακας. Πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι περίπου το 93% όλων των επιχειρήσεων στον κατασκευαστικό τομέα είναι μικρές ή μεσαίες επιχειρήσεις και ότι δεν διαθέτουν τους απαιτούμενους πόρους για να προετοιμάσουν προσφορές για ΣΔΙΤ.

6. Κατά τη γνώμη σας, είναι επιθυμητή μια Κοινοτική νομοθετική πρωτοβουλία, σχεδιασμένη ώστε να ρυθμίζει τη διαδικασία της ανάθεσης εκχωρήσεων;

Ως προέκταση της απάντησης στο ερώτημα 5 παραπάνω, μια Κοινοτική νομοθετική πρωτοβουλία είναι επιθυμητή μόνο εφόσον μπορεί να θέσει διαδικασίες που λαμβάνουν υπόψη τη δομή του κατασκευαστικού τομέα και συνεπώς επιτρέπουν την συμμετοχή της πλειοψηφίας των επιχειρήσεων σε τέτοιες διαδικασίες. Δεν είναι καθόλου επιθυμητό να εμφανιστούν με το πέρασμα του χρόνου διαδικασίες, οι οποίες θα σημαίνουν ότι η πλειοψηφία των συμβάσεων δημοσίων έργων θα γίνουν ΣΔΙΤ.

7. Γενικότερα, εάν θεωρείτε ότι η Επιτροπή πρέπει να προτείνει νέα νομοθετική δράση, κατά τη γνώμη σας τα αντικειμενικά πλαίσια για μια τέτοια δράση θα πρέπει να καλύπτουν όλες τις ΣΔΙΤ συμβάσεων, άσχετα απ’ το αν αυτές καθορίζονται ως συμβάσεις ή εκχωρήσεις, έτσι ώστε να υπόκεινται σε όμοιες ρυθμίσεις ανάθεσης;

Βλ. απάντηση στο ερώτημα 6.

8. Από την εμπειρία σας, οι μη-εθνικοί φορείς εξασφαλίζουν την πρόσβαση σε ιδιωτικής πρωτοβουλίας συστήματα ΣΔΙΤ; Συγκεκριμένα, όταν οι αρχές ανάθεσης εκδίδουν μια πρόσκληση παρουσίασης πρωτοβουλίας, υπάρχει κατάλληλη πληροφόρηση ώστε να ενημερωθούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς; Η διαδικασία επιλογής που οργανώνεται για την εκτέλεση του επιλεγμένου σχεδίου είναι αυθεντικά ανταγωνιστική;

Είναι δύσκολο να δοθεί απάντηση σε αυτό το ερώτημα, λόγω έλλειψης στατιστικών. Ωστόσο, είναι σαφές ότι οι διαδικασίες που προβλέπονται από την νομοθεσία της Ε.Ε. στον τομέα της δημόσιας προμήθειας (στον οποίο πρέπει να συμπεριληφθούν οι ΣΔΙΤ) πράγματι ανοίγουν εθνικές αγορές στον ανταγωνισμό με άλλα κράτη της Ε.Ε. Δυστυχώς δεν είναι δυνατό να εκτιμηθεί αν οι περιορισμοί και οι απαιτήσεις που θέτουν οι εθνικές νομοθεσίες για την συμμετοχή τέτοιων μη-εθνικών ανταγωνιστών, προσφέρουν όντως αυθεντικό ανταγωνισμό.

9. Κατά τη γνώμη σας, ποια θα ήταν η καλύτερη συνταγή ώστε να διασφαλιστεί η ανάπτυξη ιδιωτικής πρωτοβουλίας ΣΔΙΤ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα συμφωνία ως προς τις αρχές της διαφάνειας, της αμεροληψίας και της ίσης μεταχείρισης;

Η επιλογή για την ανάθεση σύμβασης σε μία ΣΔΙΤ ιδιωτικής πρωτοβουλίας πρέπει να πραγματοποιείται σύμφωνα με τους βασικούς κανόνες ίσης μεταχείρισης και αμεροληψίας, καθώς μία ΣΔΙΤ ιδιωτικής πρωτοβουλίας αποτελεί επίσης είδος δημόσιας προμήθειας. Σε περιπτώσεις όπου οι συμμέτοχοι αναπτύσσουν προτάσεις σχεδίων χωρίς το αίτημα της δημόσιας διαχείρισης, η εφαρμογή των κανόνων για τις δημόσιες προμήθειες είναι πράγματι μάλλον δύσκολη και προβληματική. Τέτοιες προτάσεις μπορεί να έχουν υψηλή ποιότητα και να προσφέρουν υψηλές τεχνικές και καινοτομικές και οικονομικές λύσεις για τα υπάρχοντα προβλήματα. Αλλά η χρήση τέτοιων προτάσεων από τις δημόσιες αρχές ως βάση για μία ΣΔΙΤ συνήθως δεν είναι εφικτή, αν μη τι άλλο για λόγους πνευματικής ιδιοκτησίας. Η αγορά των δικαιωμάτων χρήσης, απ’ την άλλη, πρέπει να αναθεωρηθεί και να αντιμετωπιστεί η ίδια ως δημόσια προμήθεια. Μια πρόσκληση για προσφορές σχετικά με ένα τέτοιο σχέδιο θα μπορούσε να οδηγήσει στην χρήση τμημάτων της ανεπτυγμένης πρότασης από διαγωνιζόμενους σαν να ήταν δικές τους ιδέες, χωρίς να καλύπτονται απ’ τον νόμο της πνευματικής ιδιοκτησίας. Φυσικά, σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει εγγύηση ότι ο εμπνευστής της πρότασης θα είναι εκείνος στον οποίο θα γίνει η ανάθεση της σύμβασης. Σε αυτό το σημείο χρειάζεται κάποια συνταγή για αποζημίωση μέσω του νόμου για την δημόσια προμήθεια, προς όφελος των εμπνευστών τέτοιων ΣΔΙΤ ιδιωτικής πρωτοβουλίας.

10. Σε ΣΔΙΤ συμβάσεων, ποια είναι η εμπειρία σας σχετικά με το στάδιο που ακολουθεί την επιλογή του ιδιωτικού φορέα;

Το ΣΑΕ δεν έχει απάντηση για αυτό το ερώτημα.

11. Γνωρίζεται περιπτώσεις κατά τις οποίες οι προϋποθέσεις εκτέλεσης - συμπεριλαμβανομένων των ρητρών σε προσαρμογές με το πέρασμα του χρόνου - μπορεί να είχαν κάποια επίδραση μεροληψίας ή να παρουσίασαν κάποιο αδικαιολόγητο εμπόδιο ως προς την ελευθερία παροχής υπηρεσιών ή την ελευθερία καθιέρωσης; Αν ναι, μπορείτε να περιγράψετε το είδος των προβλημάτων που αντιμετωπίσατε;

Το ΣΑΕ δεν έχει απάντηση για αυτό το ερώτημα.

12. Γνωρίζετε οποιεσδήποτε πρακτικές ή μηχανισμούς για την αξιολόγηση των προσφορών που να είχαν μεροληπτική επίδραση;

Το ΣΑΕ δεν γνωρίζει τέτοιες πρακτικές που δεν θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν μέσω των διαδικασιών που προβλέπονται από την νομοθεσία της Ε.Ε.

13. Συμμερίζεστε την άποψη της Επιτροπής ότι κάποιες «step-in» τύπου ρυθμίσεις μπορεί να παρουσιάσουν κάποιο πρόβλημα υπό όρους διαφάνειας και ίσης μεταχείρισης; Γνωρίζετε άλλες «καθιερωμένες ρήτρες» που είναι πιθανό να παρουσιάσουν παρόμοια προβλήματα;

Το ΣΑΕ θεωρεί ότι υπάρχει ανάγκη, σε μερικές περιορισμένες περιπτώσεις, για μια «step-in» διαδικασία. Ωστόσο, πιστεύει ότι οποιαδήποτε τέτοια ρύθμιση θα πρέπει να διέπεται από το ίδιο επίπεδο διαφάνειας και αμεροληψίας με τις αρχικές διαδικασίες για την εν λόγω ΣΔΙΤ.

14. Πιστεύετε ότι χρειάζεται να διευκρινιστούν κάποιες πλευρές του πλαισίου συμβάσεων των ΣΔΙΤ σε Κοινοτικό επίπεδο; Αν ναι, ποιες πλευρές θα έπρεπε να διευκρινιστούν;

Το ΣΑΕ, μέσω των Μελών του και μετά από συζητήσεις μεταξύ των εκπροσώπων των Μελών αυτών, γνωρίζει σημαντικά προβλήματα σχετικά με την χρήση του προτύπου ΣΔΙΤ για κατασκευαστικές συμβάσεις. Ένα από τα κυριότερα από αυτά τα προβλήματα είναι η πεποίθηση, εκ μέρους πολλών δημόσιων φορέων, ότι επειδή η χρηματοδότηση ενός σχεδίου έχει προέλθει από ιδιωτικούς πόρους, δεν ήταν απαραίτητη καμία χρήση της απαίτησης των διαδικασιών Δημόσιας Προμήθειας. Αυτό έχει οδηγήσει, σε πολλές περιπτώσεις, στην ανάθεση σημαντικών συμβάσεων δημοσίων έργων χωρίς την ύπαρξη ανοιχτής πρόσκλησης για προσφορές ή εκδήλωση ενδιαφέροντος από κατάλληλους συμμέτοχους. Αυτό είναι σαφώς αντι-ανταγωνιστικό και μεροληπτικό, στερεί πολλές ευκαιρίες από τους εθνικούς και μη-εθνικούς φορείς και συνεπώς παραβιάζει το κοινοτικό δίκαιο.

Είναι απαραίτητο να διευκρινιστεί το γεγονός ότι η χρήση του προτύπου των ΣΔΙΤ υπόκειται στο φάσμα των απαιτήσεων των οδηγιών για τις Δημόσιες Προμήθειες, ακόμα και όταν η χρηματοδότηση γίνεται από ιδιωτικούς πόρους.

15. Στα πλαίσια των ΣΔΙΤ, γνωρίζετε συγκεκριμένα προβλήματα σε σχέση με την υπεργολαβία; Παρακαλώ εξηγήστε.

Το ΣΑΕ γνωρίζει συγκεκριμένα προβλήματα που προκύπτουν σε σχέση με τη χρήση υπεργολαβίας μέσα σε συμφωνίες ΣΔΙΤ. Το πρότυπο των ΣΔΙΤ για την προμήθεια των κτιρίων είναι το μοναδικό πρότυπο όπου ο αρχιτέκτονας είναι συχνά υπεργολάβος του εργολάβου κατασκευής. Αυτή είναι μια προβληματική κατάσταση καθώς εμποδίζει τον αρχιτέκτονα να επηρεάσει αποτελεσματικά τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιείται η κατασκευή καθώς και τις προδιαγραφές των υλικών που θα χρησιμοποιηθούν. Επίσης σημαίνει ότι δεν επιτρέπεται στον αρχιτέκτονα να ενεργεί προς το καλύτερο συμφέρον του πελάτη εφόσον δεν υπάρχει άμεση επαφή (και μερικές φορές ούτε καν έμμεση επαφή) με αυτόν.

Αυτή η κατάσταση ενέχει τον κίνδυνο το κτίριο που προκύπτει από μία ΣΔΙΤ να μην ανταποκρίνεται σωστά στις απαιτήσεις του πελάτη και να μην είναι αρκετά ποιοτικό ώστε να προσφέρει μακροπρόθεσμη χρηματική αξία.

16. Κατά τη γνώμη σας, το φαινόμενο συμβάσεων ΣΔΙΤ, που σχετίζεται με την μεταφορά ενός συνόλου καθηκόντων σε έναν μόνο ιδιωτικό φορέα, δικαιολογεί πιο λεπτομερείς κανόνες και/ή μια ευρύτερου φάσματος εφαρμογή στην περίπτωση του φαινομένου της υπεργολαβίας;

Ναι - αυτό ισχύει λόγω του γεγονότος ότι όταν ένας δημόσιος φορέας παραδίδει την εκπλήρωση ενός δημόσιου καθήκοντος σε έναν ιδιωτικό φορέα, αυτός ο ιδιωτικός φορέας πρέπει στη συνέχεια να αντιμετωπίζεται, για τους σκοπούς της συγκεκριμένης μεταφοράς, ως δημόσιος φορέας. Θα πρέπει να επινοηθούν κανόνες και διαδικασίες ώστε να εξασφαλιστεί ότι τα καθήκοντα αυτά θα εκπληρώνονται σωστά από τον εν λόγω ιδιωτικό φορέα. Βλ. επίσης την απάντηση στο ερώτημα 15.

17. Γενικά, πιστεύετε ότι υπάρχει ανάγκη για συμπληρωματική πρωτοβουλία σε Κοινοτικό επίπεδο για να διευκρινιστούν ή να προσαρμοστούν οι κανόνες της υπεργολαβίας;

Όσον αφορά στις τρέχουσες διαδικασίες Δημόσιας Προμήθειας μάλλον δεν υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω πρωτοβουλίες ώστε να διευκρινιστούν ή να προσαρμοστούν οι κανόνες της υπεργολαβίας. Ωστόσο, αν οι Κοινότητα αποφασίσει να εισάγει νομοθεσία για τις ΣΔΙΤ θα είναι ασφαλώς απαραίτητο να ληφθούν υπόψη με προσοχή οι κανόνες υπεργολαβίας.

18. Τι εμπειρία έχετε σε σχέση με τον διακανονισμό καθιερωμένων ΣΔΙΤ και συγκεκριμένα, υπό το φως της εμπειρίας, πιστεύετε ότι το Κοινοτικό δίκαιο για τις δημόσιες συμβάσεις και εκχωρήσεις έρχεται σε συμφωνία με αυτές τις περιπτώσεις; Αν όχι, γιατί;

Το ΣΑΕ δεν έχει απάντηση για αυτό το ερώτημα.

19. Πιστεύετε ότι χρειάζεται να ληφθεί πρωτοβουλία σε Κοινοτικό επίπεδο για να διευκρινιστούν ή να ορισθούν οι υποχρεώσεις των φορέων σχετικά με τους όρους που απαιτούν πρόσκληση για ανταγωνισμό ανάμεσα σε φορείς που ενδεχομένως ενδιαφέρονται για κάποιο θεσμοθετημένο σχέδιο; Αν όχι, γιατί;

Το ΣΑΕ πιστεύει ότι πρέπει να ληφθεί πρωτοβουλία, καθώς οι αρχές της δημόσιας προμήθειας θα έπρεπε να έχουν αντίκτυπο από αυτή την άποψη. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η ανάγκη διευκρίνησης της έκτασης στην οποία η ιδιωτική προσφορά εμφανίζεται ως «δημόσια αρχή» στα πλαίσια μιας θεσμοθετημένης ΣΔΙΤ.

20. Ποια μέτρα ή πρακτικές ενεργούν κατά τη γνώμη σας ως εμπόδια για την εισαγωγή των ΣΔΙΤ στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης;

Το ΣΑΕ δεν έχει απάντηση για αυτό το ερώτημα.

21. Γνωρίζετε άλλες μορφέςΣΔΙΤ που να έχουν αναπτυχθεί σε κράτη εκτός Ένωσης; Έχετε παραδείγματα «καλής πρακτικής» σε αυτό το πλαίσιο, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως πρότυπα για την Ένωση; Αν ναι, παρακαλούμε αναφέρατε.

Το ΣΑΕ δεν έχει απάντηση για αυτό το ερώτημα.

22. Γενικότερα, δεδομένων των σημαντικών επενδύσεων που απαιτούνται σε ορισμένα Κράτη Μέλη ώστε να υπάρξει κοινωνική και βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, πιστεύετε ότι θα ήταν χρήσιμη μια συλλογική θεώρηση αυτών των θεμάτων σε τακτά διαστήματα μεταξύ των ενδιαφερόμενων συμμέτοχων, που θα μπορούσε και να επιτρέπει την ανταλλαγή καλύτερης πρακτικής; Θεωρείτε ότι η Επιτροπή θα έπρεπε να καθιερώσει ένα τέτοιο δίκτυο;

Η ανταλλαγή της καλύτερης πρακτικής και η συστηματική αναθεώρηση των νέων προσεγγίσεων για την προμήθεια είναι πάντοτε χρήσιμη. Συνεπώς είναι επιθυμητό να καθιερωθεί ένα σωστά ισορροπημένο δίκτυο συμμέτοχων στα πλαίσια του τομέα ώστε αυτά τα θέματα να αναθεωρούνται.

Το σημείο που ξεχωρίζει από όλα τα υπόλοιπα είναι η πρόταση «…κοινωνική και βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη» και το γεγονός ότι είναι η μόνη φορά που αναφέρεται στο σύνολο των ερωτημάτων κάνει εντύπωση στο ΣΑΕ. Είναι σαφές ότι ο κυρίαρχος στόχος της Ε.Ε. αυτή τη στιγμή είναι να βρεθούν τα μέσα με τα οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί μια τέτοια ανάπτυξη και έτσι αυτό το θέμα δίκαιης κοινωνικής και βιώσιμης ανάπτυξης θα πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο της συζήτησης. Δεδομένης της αποδυνάμωσης του αρχιτέκτονα στην συνηθισμένη προσέγγιση για τις ΣΔΙΤ για τα κατασκευαστικά σχέδια, το ΣΑΕ ανησυχεί σε μεγάλο βαθμό ότι η εκτενής χρήση αυτού του προτύπου θα οδηγήσει σε μια αξιοπρόσεκτη και σημαντική μείωση της ποιότητας του δομημένου περιβάλλοντος και κατά συνέπεια της ποιότητας της ζωής των πολιτών της Ε.Ε.


Αρχή σελίδας