Εισήγηση του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ στην Ημερίδα του ΤΕΕ «Αεροδρόμιο Ελληνικού – Μητροπολιτικό Πάρκο Πρασίνου»
Εισήγηση του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ στην Ημερίδα του ΤΕΕ «Αεροδρόμιο Ελληνικού – Μητροπολιτικό Πάρκο Πρασίνου»
22/04/2004
«Ο ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΛΕΚΑΝΟΠΕΔΙΟΥ» ,
Τάκης Γεωργακόπουλος, Πρόεδρος Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών – Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων
Η δική μου κουβέντα, θα είναι λίγο διαφορετική. Είναι και η επιλογή του θέματος της εισήγησής μου τέτοια.
Εγώ δε θα μιλήσω γι’ αυτό καθαυτό το μητροπολιτικό πάρκο, για το Ελληνικό. Αλλά θα προσπαθήσω να πω την άποψή μου, γι’ αυτό το οξύμωρο που κι εσείς ζείτε αυτή τη στιγμή πιθανόν.
Ότι έχουμε έναν διαγωνισμό που έχει τελεσιδικήσει, που έχει ανατεθεί με βάση κάποιες συγκεκριμένες επιλογές, και εμείς, - όταν λέω εμείς, λέω οι φορείς και το Τεχνικό Επιμελητήριο -, μάλλον συζητάμε και κάνουμε Ημερίδες από μηδενική βάση.
…. Αποτέλεσμα για το τι θα γίνει με το Ελληνικό. Είμαστε ακόμη σε διαφορετικές απόψεις. Όπου βέβαια, όπως ακούσατε, ενώ ο Οργανισμός Αθήνας είχε αναθέσει και έχει ολοκληρωθεί μια μελέτη, γίνεται μια παρέμβαση από το πρωθυπουργικό γραφείο, η οποία λέει θα κάνετε έναν διαγωνισμό μ’ αυτούς τους όρους και μ’ αυτές τις προϋποθέσεις. Και έτσι έκανε ο Οργανισμός.
Και εδώ βέβαια, αναδεικνύεται το όλο ζήτημα. Ποιος είναι ο ρόλος, εντέλει, συνάδελφοι, αυτών των Ημερίδων; Και αυτής της Ημερίδας και τόσες άλλες που έχουμε κάνει; Είναι για να πούμε μερικά πράγματα μεταξύ μας και να βγει και ένα τεύχος και τελειώσαμε; Ή αποτελεί το Βήμα ενός σοβαρού διαλόγου, που εξελίσσεται και έχει κάποια αποτελέσματα;
Και αυτό έχει να κάνει, τόσο με το ίδιο το Τεχνικό Επιμελητήριο, όσο και με την πολιτική ηγεσία, την εκάστοτε πολιτική ηγεσία της χώρας.
Για το Τεχνικό Επιμελητήριο. Δεν θα έπρεπε, τα αποτελέσματα αυτών των Ημερίδων, ή αυτής της Ημερίδας, να τεκμηριώνονται, να ολοκληρώνονται και να είναι απόφαση του Τεχνικού Επιμελητηρίου κάποια στιγμή; Του Τεχνικού Συμβούλου της χώρας;
Το κάνουμε αυτό; Γίνεται αυτό; Ή τελειώνουν όλα εδώ;
Αυτός ο χώρος επίσης αποτελεί έναν χώρο διαλόγου, την ίδια στιγμή που γίνεται η Ημερίδα, με τα διάφορα μέρη. Και κυρίως με την πολιτική ηγεσία.
Πέστε μου σας παρακαλώ, πού είναι η πολιτική ηγεσία; Ήρθε, χαιρέτησε και απήλθε. Και αυτό γίνεται σε κάθε Ημερίδα.
Θα σας πω κάτι χαρακτηριστικό, στο πρόσφατο παρελθόν και περίπου ανάλογο.
Κάλεσε η ΑΧΑ, όλους τους μελετητές, αρκετούς συναδέλφους, που παρενέβησαν στα πλαίσια των Ολυμπιακών Αγώνων, των έργων της αναβάθμισης – ανάπτυξης της πόλης των Αθηνών και ευρύτερα του λεκανοπεδίου.
Έγινε λοιπόν στην Αθηναϊδα μία Ημερίδα, για να πουν οι μελετητές, επειδή είχαν συσσωρευτεί αρκετά προβλήματα, τα προβλήματά τους. Και να συναλλαγούν, να κουβεντιάσουν, με την πολιτική ηγεσία. Γι’ αυτό έγινε.
Και πράγματι, όταν ξεκίνησε η Ημερίδα, είχαμε ένα εκπληκτικό πάνελ, που εγώ, με την εμπειρία μου τόσων χρόνων, δεν το συναντώ εύκολα.
Ένα πάνελ που ήταν η κυρία υπουργός τότε, η Βάσω Παπανδρέου, η κυρία Γεννηματά, η κυρία Αγγελοπούλου και η κυρία δήμαρχος Αθηνών. Προσέξτε. Εκπληκτικό πάνελ. Τέσσερις γυναίκες στο τραπέζι. Μοναδικό πάνελ.
Και ετοιμαζόμουν κι εγώ σαν Πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων, να χαιρετίσω στη συνέχεια, να πω «μπράβο, έχουμε νέα κατάσταση εδώ».
Μιλούν και οι τέσσερις, ήταν και ο κ. Καλαντίδης κάπου εκεί, και μόλις τελειώνουν, λένε «συγνώμη, έχουμε δουλειά» και φεύγουν όλες. Και οι τέσσερις δηλαδή από το πάνελ, και μένει μόνος του ο κ. Καλαντίδης, και όχι μόνο. Επειδή μαζί τους αυτές οι κυρίες, οι αγαπημένες κατά τα άλλα, είχαν και αρκετούς άλλους, σηκώθηκε και η μισή αίθουσα και έφυγαν όλοι. Και έμειναν οι μελετητές μόνοι τους, για να συζητήσουν τα προβλήματά τους.
Αυτή είναι η κατάσταση στις Ημερίδες. Εδώ έχουμε οδηγήσει τον διάλογο.
Έτσι λοιπόν για μένα, και μετά από μια μακρόχρονη εμπειρία από αυτά τα ζητήματα, πάντα μου μένει και μπαίνει στο μυαλό μου και υπάρχει ένα διαρκές πρόβλημα, που έχει να κάνει με την επικοινωνία κατ’ αρχήν με την πολιτική ηγεσία, ημών των τεχνικών, και με την επικοινωνία τη δική μας με την ευρύτερη κοινωνία.
Γιατί εντέλει, αγαπημένοι μου φίλοι, η εμπειρία μου λέει ότι δυστυχώς το πρόβλημα είναι μορφωτικό. Είναι επικοινωνίας και μορφωτικό. Σε πάρα πολλά ζητήματα. Και μορφωτικό που αφορά και την πολιτική ηγεσία και βέβαια την ευρύτερη κοινωνία, η οποία πρέπει να δώσει τη μάχη της, για κάτι που θέλει. Και η οποία αδυνατεί. Γιατί δεν έχει εκείνα τα εφόδια.
Και πώς θα τα πάρει; Μέσα από την επικοινωνία θα τα πάρει. Μέσα από ένα διάλογο ευρύτερο.
Ποιον διάλογο λοιπόν αγαπητοί μου συνάδελφοι; Μέσα από τα Μέσα; Έχετε δει κανέναν διάλογο εσείς, καμία ανάλυση, μέσα από τα Μέσα, όλα αυτά τα χρόνια; Έχετε δει καμία σοβαρή συζήτηση;
Εδώ έχουμε Κυπριακό τώρα, πρόβλημα με το Κυπριακό, και είμαστε επί της διαδικασίας. Πέστε μου, ποιους σοβαρούς διάλογους είδατε στην τηλεόραση επί της ουσίας του προβλήματος;
Επιστρέφω στα δικά μας βέβαια, τα περιβαλλοντικά, πάντα όμως στην ίδια κατηγορία. Στο ίδιο ζήτημα.
Το ζήτημα της ανάπτυξης, το ζήτημα του περιβάλλοντος. Θα είδατε, και στην πολιτική ηγεσία, που μίλησε σήμερα στην αρχή και έφυγε, είναι ο πρώτος της λόγος. Και σ’ αυτήν και στην προηγούμενη και στην προ-προηγούμενη και σε όλες τις πολιτικές ηγεσίες.
Ο λόγος λοιπόν πράγματι είναι η προστασία του περιβάλλοντος. Ακούμε εκπληκτικά πράγματα, τα οποία δεν συνάδουν και δεν έχουν να κάνουν τίποτα με την πραγματικότητα. Κάπου χάνεται λοιπόν το νήμα. Κάπου χάνεται λοιπόν η σοβαρότητα.
Εντέλει, σ’ αυτή τη χώρα, ή για την Αττική, υπήρξαν ή υπάρχουν σοβαρές αναπτυξιακές επιλογές;
Βεβαίως, υπήρξαν και υπάρχουν σοβαρές αναπτυξιακές επιλογές πολιτικές.
Τι δεν υπάρχει συνάδελφοι; Δεν υπήρξε και δεν υπάρχει, ένας σοβαρός, ολοκληρωμένος σχεδιασμός, αυτών των επιλογών. Και καμία σοβαρή μελέτη των επιπτώσεων.
Τι υπάρχει εντέλει; Υπάρχει ένας φοβερός και καταστροφικός κατακερματισμός, γύρω απ’ αυτά τα ζητήματα.
Μέχρι αυτή τη στιγμή η Πολιτεία, και αν θέλετε και οι ευθύνες οι δικές μας, με την έννοια του Τεχνικού Επιμελητηρίου, το οποίο πλέον το θεωρώ και όχι μόνο τώρα, αλλά σε μια διάρκεια χρόνων, ένα σοβαρό φορέα που έπρεπε να έχει όχι απόψεις μόνο σε ζητήματα κατευθύνσεων και αρχών, αλλά θα έπρεπε να έχει ολοκληρωμένες απόψεις.
Έχει και τη δυνατότητα με την έννοια της επιστημονικής γνώσης, αλλά έχει και την οικονομική δυνατότητα να το κάνει.
Σαν Τεχνικό Επιμελητήριο, θα πρέπει να ξέρετε, - και σαν φορείς – βρεθήκαμε σε πολύ δύσκολη θέση, να αντιμετωπίσουμε τον εκάστοτε υπουργό σε ένα νομοθετικό διάταγμα, στα προηγούμενα που συναντήσαμε. Για τις μελέτες, για τα ιδιωτικά έργα.
Δεν είχαμε ολοκληρωμένη άποψη. Είχαμε μόνο αρχές. Μπορούσαμε όμως να έχουμε ολοκληρωμένη άποψη.
Θεωρώ λοιπόν, ότι με βάση και αυτή την Ημερίδα και το τωρινό πρόβλημα που συζητάμε, το Τεχνικό Επιμελητήριο θα πρέπει να αλλάξει τακτική και στρατηγική, γύρω απ’ αυτά τα ζητήματα.
Θα πρέπει, με βάση τις Ημερίδες που κάνει, και είναι πάμπολλες και συνθετικές, να καταλήγει σε ολοκληρωμένες απόψεις και αποφάσεις. Σε σχέδιο ανάπτυξης. Και σε ολοκληρωμένη πρόταση.
Φοβάμαι, ότι οι λογικές δυστυχώς που επικρατούν στην κεντρική πολιτική εξουσία, επικρατούν και στις μικρές εξουσίες των επιμέρους χώρων, όπως είναι κι αυτή του Τεχνικού Επιμελητηρίου, ή του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων αν θέλετε. Για να μιλώ και για τον εαυτό μου.
Με την έννοια, ότι κάπου εκεί κατακερματίζονται τα δεδομένα, μπαίνουν κάποια άλλα στη θέση τους και ποτέ δεν βγαίνει μια ολοκληρωμένη άποψη.
Γιατί βεβαίως, σε επίπεδο κεντρικής πολιτικής εξουσίας, υπάρχουν επιλογές. Υπάρχει αναπτυξιακός σχεδιασμός. Αλλά είπα ότι δεν υπάρχει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο. Υπάρχει κατακερματισμός.
Βεβαίως, το πρόβλημα σ’ αυτή τη λογική, συνεχίζει να υπάρχει. Είναι διαχρονικό. Δεν θέλω να κάνω καμιά ιστορική αναδρομή.
Θα ήθελα όμως να σας πω και να τονίσω, ότι θα μπορούσαμε το πρόβλημα των Αθηνών, ή τώρα πλέον το πρόβλημα της Αττικής, να το χωρίσουμε σε δύο μεγάλες ιστορικές περιόδους.
Εκείνη, μετά τον πόλεμο και μέχρι τη χούντα, και εκείνη μετά τη χούντα.
Όπου βεβαίως, στην πρώτη περίοδο, στην ανασυγκρότηση του έθνους, έχουμε σοβαρές και μεγάλες επιλογές, σε σχέδιο ανάπτυξης της χώρας.
Είναι το λεγόμενο συγκεντρωτικό μοντέλο, είναι το σχέδιο Ζολώτα.
Ποτέ δεν καθίσαμε να τα αναλύσουμε συγκεκριμένα και να δούμε τι επιπτώσεις είχαν.
Είναι το σχέδιο εκείνο που έφερε όλο τον ελληνικό πληθυσμό στην Αθήνα, και αρκετό ακόμα τον έστειλε μετανάστη στο εξωτερικό, οι οποίοι στη συνέχεια επέστρεφαν με τον άλφα ή βήτα τρόπο και επένδυαν πάνω στην οικοδομή.
Εκεί βέβαια, έχουμε όλη αυτή την άναρχη ανάπτυξη. Για όλη την προχουντική περίοδο. Μια ποσοτική μεγέθυνση και συσσώρευση, άνευ προηγουμένου.
Και ας πούμε ότι μετά τη χούντα αρχίσαμε – και να μπούμε πιο συγκεκριμένα – να μελετούμε και να βλέπουμε κάποια πράγματα, με μια οπτική γωνία κάποιας ποιοτικής αναβάθμισης.
Δέστε το. Αυτό είναι σε διαλείμματα. Έχουμε μια μάχη δυνατή δική μας, η οποία κορυφώνεται στην εποχή του Μάνου και του Τρίτση και έχει κάποια αποτελέσματα και μετά έχουμε μια τεράστια καμπή. Η οποία φτάνει μέχρι σήμερα, να ολοκληρώνεται μέσα από τα μεγάλα έργα.
Μεγάλα έργα, τα οποία είναι πλήρως ασυντόνιστα, με την έννοια της ένταξής τους σε ένα συνολικό σχεδιασμό, πολεοδομικό και χωροταξικό της Αττικής.
Μέχρι την περίοδο της χούντας, μιλούσαμε για το λεκανοπέδιο Αθηνών. Μιλούσαμε για την Αθήνα. Από εκεί και μετά μιλάμε για όλη την Αττική. Γιατί πλέον έχουμε την πλήρη άλωση της Αττικής.
Μετά από το αεροδρόμιο των Σπάτων και το Λαύριο, έχουμε πλήρη άλωση της Αττικής.
Και εδώ πλέον πρέπει να μιλάμε με άλλα δεδομένα.
Αυτός ο κατακερματισμός, και με διάφορες, αν θέλετε, πολιτικές επιλογές, μας οδήγησε αυτή τη στιγμή, στην πλήρη αναξιοπιστία των θεσμών και στην ανυπαρξία τους.
Να μιλήσουμε για μερικούς απ’ αυτούς; Για τον Οργανισμό της Αθήνας.
Πέστε μου, ποιες είναι οι εξουσίες του; Έχει καθόλου εξουσίες; Σχεδιάζει την Αττική; Έχει συνολικό σχέδιο;
Υποτίθεται είναι αυτόνομο και αυτοκέφαλο όργανο. Το έχετε δει σαν τέτοιο εσείς; Βεβαίως όχι. Άγεται και φέρεται, σαν θεσμός, και δεν έχει ένα συνολικό σχέδιο ανάπτυξης.
Και έρχομαι λοιπόν, κάνοντας αυτόν τον κύκλο, να κλείσω ότι πλέον είναι απαραίτητο να κάνουμε βήματα ποιοτικής αναβάθμισης, μιας άλλης επικοινωνίας μεταξύ μας, σαν Τεχνικό Επιμελητήριο, και με την πολιτική ηγεσία, πολύ πιο σοβαρής, να μας βάλει στον διάδρομο εκείνο μιας άλλης πορείας του λεκανοπεδίου, όπου δεν θα καταλήγουν πράγματα, όπως κατέληξαν τι;
Έχουμε σχέδιο ανάπτυξης του Ελαιώνα. Μια δεκαετία τώρα, και ο Ελαιώνας έχει τελειώσει, έχει παντελώς καταστραφεί, με τις επιμέρους ρυθμίσεις.
Καμία εφαρμογή του σχεδίου ανάπτυξης του Ελαιώνα. Εννιά χιλιάδες στρέμματα μας τέλειωσαν.
Δέστε τις υπόλοιπες ανάσες. Γιατί μιλάω για συνολικό σχεδιασμό;
Πέστε μου, σας παρακαλώ, το ρυθμιστικό του Τρίτση δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Ρυθμιστικό, είκοσι χρόνια έκλεισε, το ξεχάσαμε.
Τέσσερα – πέντε χρόνια φτιάχνεται καινούργιο ρυθμιστικό. Των Αθηνών το είδατε; Το φτιάχνει ο Οργανισμός. Ας μας πουν πού είναι το Ρυθμιστικό.
Και όταν λέω Ρυθμιστικό, είναι αυτό το συνολικό σχέδιο, πάνω στο οποίο θα κάνουμε διάλογο και θα συζητήσουμε για όλους αυτούς τους χώρους. Θα συζητήσουμε για το Γουδί, θα συζητήσουμε για τον Ελαιώνα και θα συζητήσουμε για το Ελληνικό, συνολικά.
Και όχι να λέμε, παίρνουμε κατακερματισμένα το Ελληνικό και κάνουμε προτάσεις. Και για να το αξιοποιήσουμε θέλουμε χίλια στρέμματα. Και γιατί αγαπητοί συνάδελφοι χίλια στρέμματα και όχι τετρακόσια; Και γιατί όχι κανένα; Και γιατί με άλλο ισοζύγιο;
Και πού μπαίνει η λογική του Ολυμπιακού χωριού που έγινε και των ολυμπιακών έργων; Σε ποιον σχεδιασμό;
Δέκα χιλιάδες κάτοικοι προστίθενται εκεί, άλλες δέκα χιλιάδες στο Ελληνικό. Με ποιους όρους και με ποιες προϋποθέσεις και με ποιους κανόνες;
Απαίτηση λοιπόν σήμερα δική μας, πρέπει να είναι αυτό. Δεν μπορεί λοιπόν να προχωράμε με εντολή της πολιτικής ηγεσίας στη βάση ποιας αναπτυξιακής πολιτικής και ποιου σχεδιασμού και ποιας επιστημονικής μελέτης, στην υλοποίηση ενός διαγωνισμού, στην υλοποίηση ενός έργου, και δεν παίρνουμε τίποτα άλλο υπόψη μας.
Και σήμερα, έχουμε πλήρη άλωση της Αττικής.
Πέστε μου, σας παρακαλώ, τι κάνει ο Οργανισμός της Αθήνας για τη Λαυρεωτική αυτή τη στιγμή; Για όλα τα Μεσόγεια; Τι κάνει, που αυτή τη στιγμή καταστρέφονται πλήρως; Γιατί έχουμε τον πλήρη εποικισμό που προβλέπεται να φτάσει 300.000 σε μια δεκαετία;
Ξέρετε κάτι; Ούτε οι πολεοδομικές μελέτες, που έχουν ανατεθεί σε επιμέρους μικρές πολεοδομικές μελέτες, πριν από μια δεκαετία, δεν προχωρούν.
Είμαστε λοιπόν σ’ ένα κυκεώνα μιας άναρχης δόμησης και μιας ριζικής καταστροφής του λεκανοπεδίου;
Και επειδή δεν θέλω να τα μηδενίζω, δεν θέλω να πω ότι δεν γίνονται τα μεγάλα έργα. Αλλά και τα μεγάλα έργα πρέπει να εντάσσονται σ’ ένα συνολικό σχεδιασμό. Σ’ αυτή τη λογική, θα έπρεπε να προχωράμε και το Ελληνικό.
Έτσι λοιπόν, οποιαδήποτε άλλη επιλογή δεν έχει κανένα μέλλον και καμιά άλλη αξία. Είναι καταστροφική.
Να λοιπόν, πού θα πρέπει να δώσουμε τη μάχη. Σ’ αυτή την κατεύθυνση.
Ευχαριστώ.