Τα Ολυμπιακά Έργα και η … αρχιτεκτονική
Θέσεις επισημάνσεις της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων
Α.Π. 27290 Αθήνα 21 Ιουνίου 2001
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Το Δ.Σ. του ΣΑΔΑΣ - Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων σχετικά με την προετοιμασία
για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 προσπάθησε με νηφαλιότητα και τεκμηρίωση
να ενημερωθεί από τους υπεύθυνους φορείς για την πορεία των έργων, τα
προβλήματα που αντιμετωπίζονται προκειμένου να διαμορφώσει θέσεις-απόψεις
και να προβεί στις απαραίτητες παρεμβάσεις.
Πραγματοποίησε συσκέψεις με τους υπεύθυνους του ΑΘΗΝΑ 2004 όπου συζητήθηκαν τα θέματα της οργάνωσης των έργων και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης. Εκ μέρους του Δ.Σ. τέθηκαν τα ζητήματα σχετικά με την απουσία της αρχιτεκτονικής από τον σχεδιασμό των έργων, με την ένταξη αυτών στις λειτουργίες της πόλης και με τις αναγκαίες παρεμβάσεις για την αναβάθμισή τους.
Επίσης έγινε συνάντηση με τον Πρόεδρο του ΟΕΚ για την πορεία του Ολυμπιακού Χωριού όπου ετέθη από το Δ.Σ. η απουσία της αρχιτεκτονικής από το μεγαλύτερο οικιστικό έργο που θα πραγματοποιηθεί στη χώρα.
Ζητήθηκε η πραγματοποίηση αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για τα οικιστικά συγκροτήματα και η δημόσια παρουσίαση του πολεοδομικού διαγωνισμού που είχε πραγματοποιηθεί από τον ΑΘΗΝΑ 2004.
Πραγματοποιήθηκε τέλος, σε συνεργασία με το ΤΕΕ και την UIA, ειδική ημερίδα, στις 2 Απριλίου 2001, με θέμα "Η πορεία των Ολυμπιακών Έργων και η επόμενη ημέρα των αγώνων" όπου έγινε παρουσίαση όλων των έργων από το σύνολο των δημοσίων φορέων που έχουν εμπλακεί στην ολυμπιακή προετοιμασία.
Η Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων διαπιστώνει πως το σύνολο των Ολυμπιακών Έργων, στον έναν ή στον άλλο βαθμό, εξελίσσονται ως μεμονωμένα «τεχνικά έργα» που δεν εντάσσονται σε ένα συνολικό στρατηγικό σχέδιο για την ανασυγκρότηση των λειτουργιών της πόλης και της αναβάθμισής της. Από τις περισσότερες χωροθετήσεις λείπουν σαφείς πολεοδομικές μελέτες που θα είχαν πρωτίστως ως στόχο την πρόκληση της επόμενης ημέρας - δηλαδή, την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κάθε χωροθέτησης, τη σαφή διάκριση μεταξύ μόνιμων και μη μόνιμων κατασκευών, των παρα-Ολυμπιακών έργων, την προστασία του περιβάλλοντος, της υφιστάμενης αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και την ένταξη του κυκλοφοριακού δικτύου σε αυτές.
Επιπλέον, η υλοποίηση έργων που θα «ολοκληρώσουν» την υποδομή για την πραγματοποίηση των Ολυμπιακών Έργων (Μετρό-Αεροδρόμιο) χωρίς ταυτότητα και αρχιτεκτονική έκφραση συνιστά την τελευταία φάση «ανάπτυξη» της χώρας που ολοκληρώνει ίσως το μεταπολεμικό μοντέλο της πολεοδομικής και οικιστικής «ανασυγκρότησης».
Διαπιστώνεται επίσης, η απουσία της αρχιτεκτονικής, η μη ένταξη των έργων σε ένα συνολικότερο σχεδιασμό και η περιφρόνηση των αρχιτεκτονικών-πολεοδομικών διαγωνισμών, ενώ η πραγματοποίηση των έργων με το σύστημα της μελετο-κατασκευής αποτυπώνει την αποτυχία των δημοσίων φορέων που με άλλοθι τις καθυστερήσεις που οι ίδιοι προκάλεσαν παραμερίζουν προκλητικό την αρχιτεκτονική από τα μεγάλα έργα. Δυστυχώς, το παιγνίδι της πόλης, της αρχιτεκτονικής, της επόμενης μέρας έχει χαθεί, αφήνοντας περιθώριο μόνο σε διακοσμητικές παρεμβάσεις.
Ειδικά επισημαίνεται η περίπτωση του Ολυμπιακού Χωριού, ενός έργου με αναγνωρισμένη σημασία για το οικιστικό γίγνεσθαι της Αττικής δίχως σαφή αρχιτεκτονική και πολεοδομική παρουσία, ερήμην της διαδικασίας των αρχιτεκτονικών και πολεοδομικών διαγωνισμών που προηγήθηκαν και η περίπτωση του Ολυμπιακού Κέντρου Κωπηλασίας-Καγιάκ, για την οποία η αντιπροσωπεία της ΠΕΑ, σε ψήφισμα της, καλεί τους αρμοδίους παράγοντες να επανεξετάσουν την απόφαση χωροθέτησης στην περιοχή Μαραθώνα-Σχοινιά, καθώς υπάρχουν εφικτές εναλλακτικές λύσεις που εγγυώνται και την γρήγορη αποπεράτωση του έργου και το κατά πολύ μικρότερο κόστος των εγκαταστάσεων.
Απαιτείται μια εναλλακτική στρατηγική για την εξέλιξη της Αθήνας. Είναι ανάγκη για νέες ιεραρχήσεις, νέες βασικές επιλογές και νέες προτεραιότητες που θα διασφαλίσουν την παραγωγική, κοινωνική, περιβαλλοντική, πολιτιστική συνοχή της μητροπολιτικής περιοχής της σε σχέση με την αποσπασματική αντιμετώπιση που διαφαίνεται ως σήμερα.
Απαιτείται η ισόρροπη ανάπτυξη της Αττικής σε σχέση με την δυναμική και τους ρυθμούς ανάπτυξης των άλλων περιφερειών της χώρας, στο πλαίσιο της οποίας θα επανακαθοριστεί ο ρόλος του πολεοδομικού συγκροτήματος της πρωτεύουσας. Απαιτείται κυρίως η ανάπτυξη μητροπολιτικής διαχείρισης και ενοποίησης των λειτουργιών και δραστηριοτήτων που σήμερα ασκούνται από πολλαπλά κέντρα εξουσίας.
Τη στιγμή που οι πόλεις σε παγκόσμιο επίπεδο συναγωνίζονται με εργαλείο, το Ελληνικό κράτος υποβαθμίζει -αν δεν εξαφανίζει- την αρχιτεκτονική ποιότητα από τα έργα που γίνονται και που δυστυχώς αποκαλούνται συνήθως ως «τεχνικά».
Απομένει καιρός και αναμένουν πεδία εφαρμογής για ανάπτυξη πρωτοβουλιών ώστε με συγκεκριμένες παρεμβάσεις να βελτιωθεί η εικόνα της πόλης, εφόσον οι αρμόδιοι δημόσιοι φορείς κατανοήσουν την σημερινή κατάσταση.
Το πρόγραμμα αναπλάσεων του ΥΠΕΧΩΔΕ και το πρόγραμμα των ολυμπιακών προσαρμογών του ΑΘΗΝΑ 2004 θα μπορούσαν να αποτελέσουν το εφαλτήριο για την βελτίωση της εικόνας της πόλης, των αστικών τόπων που θα πρέπει να γίνουν σημεία αναφοράς για το πολεοδομικό συγκρότημα.
Η αξιοποίηση της σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής και του έμψυχου δυναμικού της, με σαφείς διαδικασίες, μπορεί να επιδράσει θετικά στην ανασυγκρότηση της πόλης. Οι μεταβολές στο θεσμικό πλαίσιο της παραγωγής του κτισμένου περιβάλλοντος πρέπει να αφορούν και την μελλοντική άσκηση του επαγγέλματος. Οι κατεστημένες γραφειοκρατικές δομές πρέπει να απλοποιηθούν και να αναπροσδιοριστούν, όχι μόνο σε σχέση με τα έργα που αφορούν στις «Ολυμπιακές αναγκαιότητες».
Παρότι τα προβλήματα με τις επιλογές, τις διαδικασίες για την προετοιμασία των ολυμπιακών εγκαταστάσεων είναι μεγάλα και η αντιμετώπισή τους αναπαράγει προβλήματα, εξ ου και οι επαναλαμβανόμενες καθυστερήσεις, το θέμα της ανάδειξης και αναβάθμισης του αστικού χώρου και της άμεσης υλοποίησης «ειδικών προγραμμάτων» αποκτά ενδιαφέρον και συνιστά πεδίο παρέμβασης.
Η Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων θεωρεί πως οι Ολυμπιακοί
Αγώνες πρέπει να αποτελέσουν ευκαιρία όχι μόνο για την παραγωγή έργου
υψηλής αξίας αλλά και για τη μόνιμη αναθεώρηση-βελτίωση πολλών από τα
κακώς κείμενα που αφορούν στην αρχιτεκτονική και τους αρχιτέκτονες στη
χώρα μας
Για το Διοικ. Συμβούλιο
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
Τ. ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Θ.ΠΑΠΠΑΣ